Orman yangınlarının şiddeti, yayılması ve sıklığı, iklim değişikliğinin bir sonucu olarak arttı. Acil tedbir alınmazsa, bilim insanları bu tehlikelerin artmasını bekliyor.
Orman yangınları, orman ekosistemlerinin yanı sıra yüksek riskli kırsal alanlar için özel bir tehdit oluşturuyor..
Sağlık, güvenlik, ormancılık, doğal afet ve acil durum yardım kurumları ve kırsal planlama üzere kritik hizmetler ve kaynaklar da vakit zaman yangınlarla uğraşta yetersiz kalıyor.
Yapay zeka ve orman yangını
Yapay zeka, orman yangınları üzere büyük doğal felaketlerle gayrette kıymetli bir araç haline gelebiliyor.
Yangınların erken tespiti, süratli yayılma tahlili, yangın kestirimi ve yangın söndürme operasyonlarının uyumu üzere alanlarda yapay zeka teknolojileri kullanılabiliyor.
Yapay zekanın yangınlarda kullanım alanları
Şu anda orman yangınlarını söndürmede yapay zeka takviyesi şimdi başlangıç etabında. Lakin gelecekte yapay zeka, orman yangınlarıyla gayret etmek için aşağıdaki alanlarda kullanılabilir:
Yangın tespiti: İnsanların müşahede yapması ve yangınları tespit etmesi vakit alabilir ve muteber olmayabilir.
Yapay zeka, termal kameralar ve uydu manzaralarını tahlil ederek yangınları erken etapta tespit edebilir. İmaj sürece algoritmaları sayesinde yapay zeka, duman ve alevleri tanıyarak süratle ihtarlar gönderebilir.
Yangın yayılma analizi: Yapay zeka, yangının suratını, tarafını ve muhtemel yayılma alanlarını iddia edebilir. Bu, yangının seyrini evvelce kestirim ederek yangın söndürme takımlarının daha tesirli bir biçimde hareket etmelerine yardımcı olabilir.
Yangın iddiası: Yapay zeka; çevresel şartlar, rüzgar suratı, sıcaklık üzere dataları kullanarak yangınların nasıl gelişebileceğini varsayım edebilir. Bu kestirimler, yangın söndürme stratejilerinin belirlenmesine yardımcı olabilir.
Yangın söndürme operasyonları: Yapay zeka, yangın söndürme takımlarının uyumunu ve hareketini optimize edebilir.
Dronlar ve insansız hava araçları (İHA’lar), yangın bölgelerini haritalandırabilir, riskli bölgeleri belirleyebilir ve yangın söndürme unsurlarının tesirli bir formda dağıtılmasını sağlayabilir.
Dünyada yapay zeka çalışmaları
Birleşmiş Milletler Etraf Programı’na nazaran orman yangınları 2030’a kadar %14, 2050’ye kadar %30 ve 2100’e kadar %50 artacak.
Bu nedenle birçok ülke, şimdiden yapay zekayı yangınlarla uğraşta kullanmak için çalışmalara başladı.
Örneğin ABD merkezli Pano AI, orman yangınlarını algılayabilen ve lokal itfaiyecilere ihtar gönderebilen teknolojisi için 17 milyon dolarlık bir büyüme sermayesi topladı.
Pano AI heyetimi, görüntüyü tarayan dağların tepelerine kurulu yüksek çözünürlüklü kameraları içeriyor. Yapay zeka, dumanı yahut yangınları algılamak için bu imgeleri tahlil edebiliyor ve akabinde itfaiye uzmanlarını “dakikalar içinde” uyarabiliyor.
Pano AI, şu anda ABD eyaletleri California, Colorado, Oregon, Washington, Idaho ve Montana’da 6 milyon dönümden fazla alana hizmet verdiğini söylüyor.
Pano AI dışında birçok şirket, yapay zekayı yangınla çaba için çoktan eğitmeye başladı.
Türkiye’de yapay zekanın yangınlarda kullanımı
Bakanlık orman yangınlarıyla çabada üst seviye teknolojik sistemlerden faydalanarak projeler geliştiriyor.
Bu kapsamda, Orman Genel Müdürlüğü ve özel dal işbirliğiyle yapay zeka takviyeli “Yangın Risk İdaresi Projesi” uygulanıyor. Projeyle orman yangınlarının evvelden varsayım edilebilmesine yönelik çalışmalar yapılarak bu bölgelerde gerekli tedbirler alınmaya çalışılıyor.
Çeşitli faktörler göz önünde bulundurularak geliştirilen projeyle meteorolojik datalar, bitki örtüsü, topografya, nüfus yoğunluğu, kara yolları, güç nakil sınırları ve geçmiş yangın dataları üzere 400’den fazla değişken kullanılarak “yangın riski haritaları” oluşturuldu.
Bu kapsamda üç günlük yangın riski kestirimi yapılarak, ilgili bölgelerde gerekli tedbirlerin alınması için bilgi sağlanıyor.
Yapay zeka dayanağı sayesinde geçmiş yangınlar yüzde 80 doğrulukla kestirim edilebildi. Bu sayede, yangınlar oluşmadan evvel belirlenen bölgelerde tedbirlerin alınması mümkün hale geldi.
Projenin ikinci etabında, orman yangınları sırasında optimum kaynak transferi idaresi üzerinde odaklanıldı. Yangın esnasında kaynakların tesirli formda alevlere müdahalesi için risk haritaları baz alındı.
Bu kapsamda, kaynakların yangın alanına mümkün olan en kısa müddette transferi sağlanarak alevlerin büyümesinin önlenmesine katkı sağlandı.
Ayrıca, daha düşük riskli bölgelerden kaynakların tamamlanması ve paylaşılan kaynakların tesirli yönetilmesi için orman yangını risk haritasından yararlanıldı. Böylelikle akıllı kaynak idaresiyle asgarî maliyetle azamî verimlilik sağlanmasına katkı verildi.
Orman yangınları risk idaresi için yapılan bu gelişmelerin gelecekte daha tesirli ve süratli müdahalelerin yapılabilmesine imkan tanıması bekleniyor.
Bu projelerin daima geliştirilmesi ve güncellenmesiyle orman yangınlarına karşı aktif bir çaba stratejisi oluşturulması ve gelecek jenerasyonlara daha sağlıklı bir etraf bırakılması amaçlanıyor.
