Son yıllarda, uzayda bulunan enkazlar epey büyük bir sorun haline geldi. Bugün uzayda yaklaşık 2 bin tane etkin çalışan uydu var, lakin şu anda uzayda bulunan 3 bine yakın uydu kullanılamaz halde.
Ayrıca bu uydulara 15 bin küçük kesim ve 150 bin izi sürülemeyen enkaz modülü eşlik ediyor.
Üstelik önümüzdeki yıllarda, geniş kapsama alanı elde etmek ve düşük gecikmeli telekomünikasyon ve izleme hizmetleri sunmak üzere bu uyduların sayısı giderek artacak.
Uzay vazifeleri ziyan görebilir
Türksat Uydu Programları Yöneticisi Fatih Ayhan, uzay çöplerinin ülkelerin gökyüzüne yönelik faaliyetlerine ziyan verebileceğini belirtti.
Potansiyel çarpışma risklerinin bu sebeple arttığına dikkati çeken Ayhan, şöyle konuştu:
Bir teori olarak ortaya atılan ‘Kessler Sendromu’na nazaran, yakın gelecekte uzay aktiviteleri sonucu artan uzay çöpleri kritik boyutlara ulaşarak zincirleme bir senaryoyu başlatacak ve yörüngedeki tüm uzay araçları hasar görecek.
Bu da uzun müddet uzayı kullanılamaz hale getirecek. Bu senaryonun gerçekleşme mümkünlüğü tartışmalı bir husus olsa da uzay çöpleri için tedbir alınmadığı takdirde önemli kazaların ve uydu yahut uzay aracı kayıplarının yaşanması kaçınılmaz.
“Ülkelerin tahlil üretmesi bir zorunluluk”
Mevcut ve mümkün çöplerden kurtulmak için farklı tahliller üzerinde çalışmalar yapıldığına işaret eden Ayhan, şu değerlendirmede bulundu:
Öncelikle yörüngedeki mikro parçacıklardan makro ölçekli uydulara kadar tüm objelerin takip edilmesi, yer tarafında radar ve optik teleskoplar yardımıyla bu cisimlerin yörüngelerinin tayini, çarpışmaların önlenmesi ve daha fazla uzay çöpünün önüne geçmek için en temel ögelerden biri.
Ayrıyeten, ağ ile toplama, robot kollarla kilitlenme, zıpkınla yakalama üzere teknolojilerle uzay çöplerini toplayarak atmosfere geri getirerek yanmalarını sağlama üzere konseptler bulunuyor.
Ülkelerin çöp sorununa karşı iş birliği içinde tahlil üretmesi, bir seçenekten çok zorunluluktur. Hasebiyle önümüzdeki süreçte buna yönelik daha radikal adımlar atılmasını bekliyoruz.
Türkiye devreye girebilir
Ayhan, Türkiye’nin uzayda bulunan objeleri ve potansiyel çarpışma risklerini izlemek için kullandığı radar ve teleskop sistemlerinin genişletilmesi gerektiğini söyledi.
Bu sistemlerin, Türkiye’nin uzayda etkin halde varlık göstermesine ve uzay çöplerini takip etmesine yardımcı olacağını vurgulayan Ayhan, şu sözleri kullandı:
Uzay çöpleriyle çaba için ülkeler ve milletlerarası uzay ajanslarıyla işbirliği yapılması ve mevcut işbirliklerinin artırılması, ülkemizin bu süreçte daha etkin rol alması açısından değerli. Zira uzay çöpleri tüm ülkelerin ortak sorunu.
Ayrıyeten, uzay çöpleriyle ilgili data paylaşımı, Birleşmiş Milletler ve milletlerarası kuruluşlarla etkin olarak yasal düzenleme ve regülasyonlara katılmak, ahenk sağlama hususlarında kıymetli olacak
Uzaya gönderilen her tipteki uzay aracında misyonlarının sonunda inançlı bir formda yörüngeden çıkarılmasını sağlayacak sistemler kullanılması da gerekir. Bu konuda AR-GE faaliyetleri, farkındalığı artıracak eğitim programları, uydu ve uzay araçları dizaynında buna yönelik planlamalar gerçekleştirilmeli.
“Milli tahlil Türkiye’ye katkı sağlar”
Uzay çöplerine karşı geliştirilecek ulusal tahlillerin Türkiye’ye kıymetli katkıları olacağını belirten Ayhan, şunları kaydetti:
Uzay çöplerine karşı ulusal geliştirilecek teknolojiler, Türkiye’ye bilimsel, ekonomik, güvenlik ve çevresel alanlarda kıymetli avantajlar sağlayacaktır.
Bunun önlenmesi konusunda geliştirilecek ulusal teknolojiler, uzay sanayisi istihdamını artırıp, alt kısımlarda yeni iş kollarıyla milletlerarası rekabet oluşturarak ihracat potansiyeli sağlayacaktır.
Yapılacak yatırımlar mühendislik, robotik, yapay zeka ve materyal bilimi üzere birçok alanda ilerlemelere yol açacak, dışa bağımlılığı azaltacak, stratejik teknolojilere sahip olmayı ve inançlı operasyonların sürekliliğine imkan verecektir.
Küresel alanda bu konuda aktör olmak itibarın yanı sıra ülkelerle diplomatik bağları güçlendirecektir.
