TÜSİAD, yarım asrı geçkin mazisinde olduğu üzere bir sefer daha, faaliyet alanında yer almayan mevzularda, üst perdeden telaffuzlarla bağımsız yargı ve seçilmiş iktidarı maksat aldı.
Bu durum, iş dünyasının derneği için adeta yapısal bir durum üzere. Geçmişinde, buna benzeri çok sayıda defoyla malûl olan TÜSİAD’ın uzun yıllardır anlayamadığı ise o hallerin “Eski Türkiye”de kaldığı gerçeği.
ERBAKAN: ANADOLU’NUN PARASINI KULLANAN KOMPRADORLAR
Türkiye’nin, CHP’nin tek parti iktidarının son yıllarında yavaş yavaş piyasa iktisadına geçme teşebbüsleri, endüstrici ve tüccarların örgütlenme arayışlarını da beraberinde getirmişti. Demokrat Parti iktidara gelmeden iki ay evvel kanunla kurulan Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği, uzun müddet bu kısmın tek temsilcisi olmuştu.
TOBB, Türkiye genelinde faaliyette bulunsa da iktidarlarla kurulan yakın ilgilerle sağlanan imkânlar başta İstanbul olmak üzere yalnızca birkaç büyük kentteki endüstrici ve tüccarların kullanımına sunulmaktaydı. Bu durum tenkitlere mevzu olurken, genç profesör Necmettin Erbakan, sistemi değiştirmek için devreye girmişti. Erbakan, TOBB’da başkanlık misyonuna 25 Mayıs 1969’da seçilmiş lakin işbaşındaki Demirel Hükümeti’nin müdahalesiyle seçimler iptal edilince 8 Ağustos 1969’da bu misyondan ayrılmak zorunda kalmıştı.
ÖNCE ERBAKAN’I DEVİRDİLER, SONRA TÜSİAD’I KURDULAR
Necmettin Erbakan, o günleri anlatırken, “Ekonomik sistem büyük kent tüccarlarından yana, bilhassa İstanbul sermayesinden yana işlemekteydi. Anadolu tüccarı üvey evlattı. İthalat kotalarından aslan hissesi üç dört kentin tüccarlarına ayrılmaktaydı.
Anadolu halkı bankaya para yatırmakta ancak bu para kredi formunda büyük kent tüccarlarına verilmekteydi. TOBB, bir avuç kompradorun denetimindeydi. ‘O halde evvel yönetim heyetine girelim ve hizmete fayda bir hale getirelim.’ dedik ancak olmadı. Esasen bu engellemeden sonra siyasete atıldım.” demişti. Erbakan’ı engelleyen isimlerin büyük bir kısmı, yalnızca iki yıl sonra ise TÜSİAD’ı kuracaktı.
12 MART DARBESİNDEN 21 GÜN SONRA TABELAYI ASTI
TOBB’daki bu operasyona karşın İstanbul sermayesi yine de istediğini tam olarak elde edememişti. Çoğunluğu İstanbul’da öbeklenmiş endüstrici ve tüccarlar, Anadolu’daki küçük ve ortak ölçekli sermayedarlardan “daha farklı” bir örgütlenme arayışındaydılar.
12 Mart 1971’de verdikleri muhtıra ile Demirel Hükümeti’ni istifa ettiren cuntacıların işbaşına gelmelerinden yalnızca 21 gün sonra, başını Koç, Sabancı, Eczacıbaşı ve Dinçkök ailelerinin çektiği bir küme işadamı, 2 Nisan 1971’de Türk Endüstrici ve İşadamları Derneği’ni kurmuştu.
ECEVİT: TÜSİAD “PARALI MUHTIRA” VERİYOR
Adalet Partisi hükümetinin devrilmesinin akabinde oluşan istikrarsız ortamda peş peşe kurulan orta rejim hükümetleriyle çok düzgün geçinen – 1971’den itibaren bütün darbe hükümetlerine üyelerinden bakanlar vermişti – TÜSAİD, siyasi partiler tekrar aktif olup, tekrar işbaşına geldiğinde ise tavrını değiştirmişti.
TÜSİAD’ın o devirde, en ses getiren aksiyonu, gazete ilanlarıyla Ecevit Hükümeti’ne “ayar vermesi” olmuştu. TÜSİAD’çılar, 1979 yılı sayılarıyla 5 milyon liralık bir bütçe ayırarak, beş büyük gazetede bir hafta boyunca tam sayfa ilanlarla hükümeti amaç almışlardı.
İlanlarda yüklü olarak özetle “Hükümet IMF’den borç alsın, biz ucuz kredi bulalım.” görüşü savunulmaktaydı. CHP Genel Başkanı ve Başbakan Bülent Ecevit, ilanlara yönelik yansısını, “TÜSİAD seçilmiş iktidara paralı muhtıra veriyor” kelamlarıyla ortaya koymuştu. CHP Hükümeti, bu ilanlardan kısa bir mühlet sonra istifa etmek zorunda kalacaktı.
ÖZAL: TÜSİAD, DÜŞÜK ENFLASYON VE DÜŞÜK FAİZDEN RAHATSIZ
Örgütlenmesiyle elde ettiği çıkarları muhafazada her vakit çok atak olan TÜSİAD, bu doğrultuda vakit zaman daha evvel bünyesinde yer almış isimlerle bile zıt düşebiliyordu. Bir periyot Sabancı Holding’te Genel Koordinatörlük misyonunda bulunan Turgut Özal da sonradan TÜSİAD’ın maksadına aldığı isimlerden birisi olmuştu.
Özal, Anavatan Partisi’ni kurup, iktidara geldikten sonra sık sık TÜSİAD yöneticileri ile polemiğe girmek zorunda kalmıştı. Anadolu’daki endüstrici ve tüccarlara da imkânlar sağlamaya çalışan Özal’ın bu tavrı, İşverenler Kulübü’nün yansısını çekmişti. TÜSİAD’ın bitmek tükenmek bilmez taleplerinden bunalan Turgut Özal bir seferinde, “TÜSİAD, düşen enflasyon ve düşen faizlerden rahatsız.” demişti.
TÜSİAD’IN OCAK 1997’DEKİ RAPORU 28 ŞUBAT 1997 MGK’SI İLE AYNIYDI
TÜSİAD etraflarında hâkim olan Necmettin Erbakan’a yönelik “antipati”, Refahyol Hükümeti’nin kurulduğu 1996 yılında tepe yapmıştı. Erbakan Hükümeti’nin kurulmasının akabinde temsilcilerinin açıklamalarıyla iktidara yönelik tenkitlerini sistemli bir biçimde arttıran TÜSİAD, ayrıyeten iki raporla da bu tavrı kayıt altına almıştı.
Derneğin, 1997 yılının Ocak ayı başında yayınlanan, “Türkiye’de Demokratikleşme Perspektifleri” ile “1997 Yılına Girerken Türk Ekonomisi” başlıklı iki raporunda lisana getirilen görüşler, bir ay sonra yapılacak ve tarihe 28 Şubat Post Çağdaş Darbesi olarak geçecek ünlü Milli Güvenlik Kurulu toplantısında Erbakan Hükümeti’ne yönelik çok sert tenkitlerin birebirini içermekteydi.
Ekonomiye ait raporda, Erbakan Hükümeti’nin faiz ve enflasyonu düşüren, üretim ve ihracatı önceleyen siyasetleri eleştirilmiş, demokratikleşme raporunda ise adeta satır satır cuntacılara sufle verilmişti. Daha sonra, kimileri MGK kararı haline gelecek rapordaki görüşlerden kimileri şunlardı:
KUR’AN KURSLARI, İHL’LER KAPATILSIN, SEKİZ YILLIK EĞİTİM ZARURÎ OLSUN
“Laik bir ülkede Diyanet kurumu olamaz. ‘Serbestleşme’, kontrollü kontrolsüz Kuran Kurslarını arttırmış, dinî yayınlar çoğalmış, bunlara göz yuman ‘laik’ devletin kendisi din yayıcı durumuna gelmiştir. Akıl süzgecinden geçen bilimle değil itaat ve teslimiyet anlayışıyla eğitim veren İmam Hatip Liselerinin daima artması Tevhidi Tedrisat Kanunu’nu ihlal etmektedir. Bu durum, dogmatik ve totaliter anlayıştaki gençlerin sayısını çoğaltmaktadır. İmam Hatiplerin muhtaçlık dışında kalanları genel ya da teknik liselere dönüştürülmelidir. Sekiz yıllık mecburî eğitim herkes için uygulanmalı, İHL’lerin orta kısımları kapatılmalıdır. İmam Hatiplere kız öğrenci katiyen alınmamalıdır.
Kuran Kursları Ulusal Eğitimin kontrolüne devredilmelidir. Mecburî din dersleri de bu bağlamda önemli bir meseledir. Bu hususta 1961 Anayasası’ndaki kararlara dönülmelidir. Din eğitimi veren kuruluşlar ile din görevlilerini işe alma dışında eğitimin hiçbir düzeyinde din bilgisini yoklayan sorular sorulmamalıdır. Bu kararları dikkate almayan, antilaik propagandaya göz yuman siyasi partiler, geçmişte olduğu üzere Anayasa Mahkemesi tarafından kapatılmalıdır.”
2007 MUHTIRASINDA DA HÜKÜMETE TAKVİYE VERMEDİLER
TÜSİAD, 2007 yılında AK Parti Hükümeti’ne yönelik olarak Genelkurmay Başkanlığı sitesinde yayınlanan “e-muhtıra”da da seçilmiş iktidarın yanında yer almamıştı. Dernek; liderinin, “AKP toplumda gittikçe artan ve TÜSİAD’ın da paylaştığı laik rejimi müdafaa korkusunu gereğince dikkate almıyor. Laikliği ve demokrasiyi korumak için bir an evvel genel seçimlere gidilmeli.” biçimindeki açıklamasıyla “e-muhtıra”ya takviye vermişti.
– “Türkiye’de Demokratikleşme Perspektifleri”, TÜSİAD Raporu, Ocak 1997
– “1997 Yılına Girerken Türk Ekonomisi”, TÜSİAD Raporu Ocak 1997
– Prof. Dr. Akif Özer Arş. Gör. Selçuk Denek, “Türkiye’de Teşebbüsçü Sınıfın Siyaset Üzerindeki Etkinliği”, SOBİAD Hukuk ve İktisat Araştırmaları Dergisi, C 9, S 2, 2017
