Genellikle günde en az bir saat fizikî antrenman yapmayan bireyler yahut günde 10.000 adımdan daha az adım atanlar sedanter hayat kategorisine girmektedir.
Sedanter ömür usulü yaşayan şahıslar, halk lisanında sersem ya da tembel olarak bilinmektedir ve ekseriyetle okuma, televizyon seyrederken oturma, görüntü oyunları oynama ve bilgisayar kullanımı üzere faaliyetlerde bulunmaktadır.
SEDANTER ÖMÜR ÜSLUBU NEDEN OLUR?
Dünya Sıhhat Örgütü (WHO) raporlarına nazaran, dünyada yaşayan insanların %60 ile %85’i, kâfi fizikî aktivite yapmayıp sedanter bir hayat biçimi sürdürmektedir. Tekrar Dünya Sıhhat Örgütü tarafından paylaşılan bilgilere nazaran; hareketsiz hayat sürmek, vefat nedenleri ortasında dördüncü yer almaktadır.
Sedanter ömür usulü, teknolojideki ilerlemeler nedeniyle dünya genelinde bilhassa son 50 yılda önemli biçimde artmıştır. Teknolojide yaşanan ilerlemeler satesinde ulaşım, iş hayatı ve boş vakit aktivitelerinde değerli değişiklikler meydana gelmiştir.
1950’li yıllarda çalışanların %50’si fizikî aktivite gerektiren işlerde çalışırken, günümüzde bu sayı %25’e kadar gerilemiş durumdadır.
Günümüzde çalışanların büyük bir kısmı, gün uzunluğu masa başında oturarak çalışmaktadır. Bunun yanı sıra günümüz beşerinin boş vakit aktivitesi de televizyon izlemek, bilgisayar oyunları oynamak yahut internette gezinmek üzere genelde oturarak yapılan aktivitelerden oluşmaktadır. Bu sebeple sedanter ömür usulü dünya genelinde gün geçtikçe artmaktadır.
SEDANTER HAYAT ÜSLUBUNUN ZİYANLARI NELERDİR?
Sedanter hayat stili, sıhhat üzerinde olumsuz tesirlere yol açabilmektedir. Hareketsizliğin hakim olduğu sedanter hayat biçimi, bilhassa bedensel rahatsızlıklar, yüksek tansiyon ve şeker hastalıklarına neden olmaktadır. Bu hayat usulünde oyun bağımlılığı da sık karşılaşılan bir sorundur. Sedanter ömür stilinin sıhhate ziyanları şu biçimdedir:
Depresyon riskinin yükselmesi: Avustralya‘da yapılan bir araştırmaya nazaran, günde 6 saatten fazla oturan bireylerde depresyon riski %90 oranında artmaktadır.
Egzersiz yaparken salgılanan endorfin üzere hormonlar nedeniyle fizikî aktiviteler, insanların ruhsal durumunu olumlu tarafta etkilemekte ve insanın kendini daha uygun hissetmesini sağlamaktadır. Sonuç olarak sedanter ömür depresyon riskinin artmasına neden olmaktadır.
Kansere yakalanma riskinin artması: Yapılan araştırmalara nazaran, sedanter ömür şekli, kanser olma riskini de bir oldukça artırmaktadır. Vaktinin büyük bir kısmını oturarak geçiren beşerler, fizikî aktivite yapan insanlara kıyasla bağırsak kanserine %24, akciğer kanserine ise %21 oranında daha fazla yakalanmaktadır. Sedanter hayat stili, obeziteye de yol açabilmektedir.
Kan şekerinin yükselmesi ve şeker hastalığı riskinin artması: Sedanter ömür usulü, kilonuz olağan olsa dahi kan şekerinizin yükselmesine neden olmaktadır.
Düzenli fizikî aktivite yapmaya başlayan şahısların kan şekeri kıymetlerinin olağana döndüğünü gösteren araştırmalar bulunmaktadır.
Uyku bozukluklarının artması: Sedanter ömür stilini benimseyen bireylerde uyku sorunlarına daha sık rastlanmaktadır. Nizamlı idman yapan bireyler, uykuya daha süratli dalmaktadır.
Bel ve sırt ağrıları: Bilhassa uzun süre masa başında hareketsiz oturmak, bel ve sırt ağrılarına neden olmaktadır. Fizikî aktivite yapmak, bu ağrıların azalmasına yardımcı olurken kasları kuvvetlendirerek omurlara daha az yük binmesini sağlamaktadır.
Kalp ve damar hastalıklarına yakalanma riskinin artması: Yapılan araştırmalara nazaran, dünya genelinde bulunan koroner kalp hastalıklarının %6’sı sedanter ömür nedeniyle ortaya çıkmaktadır.
Sedanter ömür kolestrolün ve tansiyonun yükselmesine neden olduğu için kalp ve damar hastalıklarına yakalanma riskinin artırmaktadır.
SEDANTER ÖMÜRDEN UZAKLAŞMANIN YOLLARI
Fiziksel aktivitenin sistemsiz, az ve hiç olmadığı durumları tabir eden sedanter hayat üslubu, insan sıhhati için epey ziyanlı bir durumdur.
Sağlık ve etraf hususlarında faaliyette bulunan kimi tertipler, insanları motorlu taşıtlar yerine bisiklet kullanmak ve yürüyüş yapmak üzere faal seyahate teşvik etmektedir.
Ayrıca birtakım kuruluşlar çalışanlarını daima masa başında oturmak yerine ortada bir yürümeye ve öğlen yemeklerinden sonra çeşitli idmanlara yönlendirmektedir.
Eğer günlük adım sayınız 10.000 adımdan az ise, sedanter hayat sürüyorsunuz demektir. Sedanter hayat şeklinden kurtulmak için fizikî aktivite yapmaya itina gösterin. Yeterli bir başlangıç olarak bir adımsayar alabilir ve günde ortalama kaç adım attığınıza bakabilirsiniz.
