İmzalanan mutabakat sekiz maddeyi içeriyor. Muahedenin birinci unsurunda “Tüm Suriyelilerin siyasi süreç ve devlet kurumlarındaki temsil ile iştirakinin, etnik ve dini kimliklerine bakılmadan garanti altına aldığı” söz ediliyor.
İkinci hususta ise “Kürt toplumu, Suriye devletinin ayrılmaz bir parçası” olarak tanınıyor ve “vatandaş olma hakları dahil, tüm anayasal hakları” garanti altına alınıyor.
‘YENİ SURİYE’NİN İNŞASI İÇİN GERÇEK BİR FIRSAT’
SDG kumandanı Mazlum Abdi’nin X hesabından yaptığı açıklamada ise mutabakatın “Yeni Suriye’nin inşası için gerçek bir fırsat sunduğu” söylendi. Abdi, Suriye halkının adalet ve istikrar beklentisini yansıtan bir geçiş sürecinin garanti edilmesi için “SDG’nin kıymetli bir periyotta Suriye idaresiyle birlikte çalıştığını” belirtti.
DİĞER UNSURLARDA NELER YER ALIYOR?
Bu mutabakatla birlikte artık ülkede SDG denetimi altındaki güçlü petrol ve gaz alanlarının denetimi devlete geçecek. Kuzeydoğu Suriye’deki tüm sivil ve askeri kurumların, hudut kapıları, havaalanları ve petrol ile gaz alanları da dahil olmak üzere Suriye devleti idaresine entegre edilecek. Ayrıyeten SDG, “Suriye’nin güvenliği ve birliğine yönelik her türlü tehditle mücadelede” hükümeti desteklemeyi de kabul etti.
Anlaşma tıpkı vakitte yerlerinden olan Suriyelilerin, meskenlerine geri dönüşünün sağlanması başlığını da içeriyor. Hususlar ortasında bölünme davetlerinin, nefret telaffuzlarının ve Suriye toplumunun tüm bileşenleri ortasında fitne çıkarmaya yönelik teşebbüslerin reddedilmesi de yer alıyor. Muahedenin son hususu ise kurulacak komitelerin mutabakatın 2025 sonuna kadar hayata geçirilmesi için çalışmasını içeriyor.
SDG, 2015 yılında kuruldu. Başlangıçta Kürt güçlerinden oluşan bir birlikti fakat vakitle Araplar, Süryaniler ve başka etnik kümelerden da savaşçılar katıldı. Bilhassa IŞİD’e karşı yürütülen çabada kıymetli bir rol oynadı. Kuruluş maksadı, Suriye’deki farklı etnik kümelerin bir ortada yaşayabilmesi için bir birlik oluşturmak ve IŞİD’e karşı savaşmaktı. SDG, başta YPG (Halk Savunma Birlikleri) ve YPJ (Kadın Savunma Birlikleri) olmak üzere, Kürt silahlı kümelerinin önderliğinde kurulmuş olsa da öbür etnik ve dini kümelerin iştiraki ile geniş bir koalisyon haline geldi.
‘BU SÜREÇ AHMET EŞ-ŞARA İDARESİNİN ELİNİ GÜÇLENDİREBİLİR’
Yaşanan sürece dair görüşlerini paylaşan Emekli Deniz Kurmay Albay ve Güvenlik Siyasetleri Uzmanı Prof. Dr. Celalettin Yavuz, “Suriye’nin kıyı bölgesinde 6 Mart’tan bu yana devam eden çatışmalarda birçok sivil yüzlerce kişi hayatını kaybetti. Bu süreçte, bilhassa Aleviler üzerine rejim güçleri tarafından gerçekleştirilen toplu kıyımlara dair birtakım yayınlar yayımlandı. Anladığım kadarıyla, rejim güçlerinin iç güvenlik konusunda deneyimsiz olmaları, orantısız güç kullanımını beraberinde getirdi. Bu durum, tıpkı Esad periyodu sonrası Arap Baharı’nda yaşanan olaylarda olduğu üzere, güvenlik güçlerinin göstericilere karşı çok şiddet kullanmasına emsal bir tablo oluşturdu” dedi ve şöyle devam etti:
“Bu çatışmalar sonucunda 1000’in üzerinde insan hayatını kaybetti, bunlardan yaklaşık 200’ü ise silahlı kümeler ortasındaki karşılıklı çatışmalar sonucu öldü. Birleşmiş Milletler Güvenlik Kurulu de bu durum üzerine acil bir toplantı düzenleme kararı almıştı. Bu türlü bir ortamda, SDG’nin ülkenin yeni idaresinin kurumlarına entegre olmayı kabul etmesi Ahmet eş-Şara idaresinin elini güçlendirebilir.”
TÜRKİYE AÇISINDAN DA KIYMETLİ BİR GELİŞME
“Her ne kadar muahede 8 husus olarak belirtilse de bu mutabakatın uygulanabilmesi için oluşturulacak yürütme komitesine, muahedenin bu yıl sonuna kadar hayata geçirilmesi için uğraş göstermesi talimatı verildi” diyen Prof. Dr. Celalettin Yavuz, “Ancak bu durum meçhul bir noktada da kalıyor; ne vakit hayata geçer, ne vakit gerçekleşir, kestirmek zor” dedi.
Ayrıca Prof. Dr. Celalettin Yavuz, “Eğer bu mutabakat, hiçbir hileye başvurulmadan, vakit kaybı olmadan ve rastgele bir mazeret öne sürülmeden uygulanırsa, bu durumda hem Suriye idaresi hem de Türkiye’nin Suriye’ye girmesi gereksiz hale gelir, yani çatışma ortamı ortadan kalkar. Bu, epey değerli bir gelişme” sözlerini kullandı.
ABD BÖLGEDEN ÇEKİLECEK Mİ?
“Eğer mutabakat bu türlü ilerlerse, ABD’nin de bölgedeki askerlerini çekmesi kelam konusu olacaktır” diyen Prof. Dr. Celalettin Yavuz, “ABD’nin Suriye’den askerlerini çekmesi, hem Türkiye hem de yeni rejim için büyük bir rahatlama sağlayacaktır. Lakin, bu durum İsrail ve İsrail’den dayanak alan kümeler için olumsuz bir gelişme manasına gelir. Bu kümeler, geri çekilmek zorunda kalabilir ve en azından bu süreçte, ne yapacaklarını önemli biçimde düşünmek durumunda kalabilirler. Tıpkı vakitte bu, onları rejimle ittifak yapmaya da zorlayabilir” tabirlerini kullandı.
UZLAŞMANIN DOLAYLI YOLDAN DA OLSA ÖCALAN’IN MEKTUBUYLA İRTİBATI OLABİLİR
Bu sürecin geçtiğimiz günlerde açıklanan bölücü terör örgütü elebaşı Abdullah Öcalan’ın mektubuyla dolaylı bir irtibatı olduğunu da düşünen Prof. Dr. Celalettin Yavuz, “O mektup da tesirli olmuş olabilir. Öte yandan geçtiğimiz günlerde Salih Müslüm ile yapılan bir röportajı dinlemiştim. Müslüm, “Biz buna olumlu bakıyoruz, lakin bizim muhattabımız Suriye hükümeti” diyerek, görüşmelerin sürdüğünü belirtmişti. Sonuç olarak, görüşmeler ilerledi ve bu mutabakat o tarafta bir adım attı. Özetle, PYD ve YPG, Suriye’de yaşayan bir küme olarak, Şam hükümetiyle daha evvel de görüşmeler yapmıştı ve bu süreç olumlu sonuçlandı” tabirlerini kullandı.
