Cumhuriyet periyodu edebiyatının kalemlerinden Orhan Kemal, büyük kentler ve kırsal kısımlardan insanların hayat çabasını roman ve kıssalarıyla aktarmıştır.
Yazın hayatına birinci olarak hikayelerle girdi. 1942 ve 1943 yılında yazdığı hikayeler, İkdam ve Yurt ve Dünya mecmualarında yayınlandı. Yapıtları sinemalara ve dizilere uyarlanan müellif, 1972 yılında hayata gözlerini yumdu.
Önce Ekmek kıssası, 1969 Sait Faik Kıssa Armağanı ve tıpkı yıl Türk Dil Kurumu Kıssa Armağanı’na bedel görüldü. Yazdığı yapıtlarla toplumun köhnemiş ve yozlaşmış bedellerine ince kalem darbeleriyle gözler önüne serer.
Bunun yanında kentlerde ekmeğinin sıkıntısındaki insanların hayatlarını sürdürürken karşılaştığı sıkıntıları bütün çıplaklığıyla okura sunar.
SAİT FAİK VE ORHAN KEMAL
Faik, hikayelerinde genelde fabrika emekçilerini, kenar mahallelerde makûs kurallarda hayat süren insanları, balıkçıları, kahvehane köşelerinde vakit öldüren işsizleri hikayelerinde işlemiştir.
Orhan Kemal ise, Çukurova’da çalışan pamuk toplayıcıların öykülerini, köyden göç edip büyük kentlere gelen insanların hayatlarını hikaye ve romanlarına ilham kaynağı olmuştur. Önce Ekmek kitabı da bu ve buna benzeri hususları işlemektedir.
Orhan Kemal ve Sait Faik’in öykücülüğünü bu minvalde kıymetlendirmek daha sağlıklı olacağı görüşündeyim. Her iki müellifi okuyan kitapseverler varsa bu bariz farkı kesinlikle keşfetmişlerdir.
ÖNCE EKMEK…
Büyükşehirde yaşayan insanların yaşama tutunma çabalarını ele alan kitap, müellifin akıcı üslubu sayesinde okura edebiyat zevki yaşattırıyor. Kitap, kırsal kısımlardan kopup yeni umutlarla tası tarağı toplayıp taşı toprağı altın olan İstanbul ve başka kentlere yerleşmeye çalışan ekmeği peşinde olan insanların hayata tutunma isteklerini çarpıcı bir formda ele alır.
Bunun için her şeyi yapmaya razı olan Ayten gibi…
Sayfa: 110
AYTEN
Hayata tutunmaya çalışan Ayten ve ailesi için her şey sıkıntı şartlar altında devam etmektedir. Büyük ülküleri olan Ayten, epeyce başarılı bir öğrencidir. Sınıflarını muvaffakiyetle geçen genç kız, farklı ve yeni bir hayatın hasretiyle canla başla çalışmaktadı
Öte yandan anne ve babasının sonu gelmez hengameleri, uyuşmazlıkları kendisini üzmekte ve yalnızlığa sevk etmektedir. Ailesinin geçimine katkıda bulunmak için ülkülerinde vazgeçecek ve arkadaşları üzere ortaokuldan itibaren eğitim hayatına veda edecektir.
Kızının okulu bırakma isteği annesini ıstıraba boğar. Biricik kızının arkadaşları üzere fabrika köşelerinde çalışmasını istemez, onun okuyup büyük bir insan olmasını ister. Her gece iki gözü iki çeşme ağlar, kızını bu yanlıştan döndürmeye çalışır.
Gerekirse meskenin bütün yükünü tek başına üstlenmeye razı olur ama kızının okulu bırakmasını asla gönlü razı olmaz. Lakin Ayten’in babası birebir fikirde değildir. “Aman yavrum bakma sen babana. Oku. Hevesin de var, bırakma okulculuğunu. Biz bugün varız, yarın yokuz!”
BET RAHMET, EVVEL EKMEK…
Ayten’in anne ve babasının şiddetli kavgalarından rahatsız olan Ayten’in elinden hiçbir şey gelmemektedir. Meseleler karşısında ne yapacağını kara kara düşünür, devalar aramaya başlar. Ancak her seferinde işin içinden çıkamaz.
Babasının aldığı emekli maaşı yetmemekte, hayat her geçen gün biraz daha çekilmez olmaktadır. İşte ekmek için verilen amansız çaba. Bir akşam konutuna dönen babanın ağzından şu kelamlar dökülür:
“Baktım işler gitti akıntıya. Baktım emeklilik maaşı da yetmiyor. Oğlanlarla kızı seferber ettim. Artık her biri işte. Konutumuza bet rahmet geldi, bet bereket! Evvel ekmek…”
Büyükşehirlerde yaşayan insanların büyük ekmek kavgalarının kıssası…
Okuyun…
