Mizokinezi: Nedir ve Neden Olur?
Otobüste karşınızda oturan kişinin bacağını durmaksızın salladığını görmek, toplantı sırasında çalışma arkadaşlarınızın kalemiyle çıt çıt oynamasına maruz kalmak, ya da birisinin sürekli yere vuran parmağını izlemek sizi rahatsız ediyor mu? Eğer bu sorulara cevabınız ‘evet’ ise, yalnız olmadığınızı bilmelisiniz. Dünya genelinde her üç kişiden biri, sizinle benzer deneyimler yaşayan ve az bilinen bir durum olan mizokinezi ile karşı karşıyadır.
Mizokinezi, başkalarının tekrarlayan vücut hareketlerinden rahatsızlık duygusu olarak tanımlanıyor. Bu durumun daha ileri boyutlarında, mizokinezi yaşayan bireyler karşılarındaki kişiye yönelik olumsuz düşünceler besleyebiliyorlar. Bazen bu rahatsızlık, mide bulantısı gibi fiziksel belirtilere de yol açabiliyor. Araştırmalar, rüzgarda dalgalanan bir perdenin bile mizokineziye sebep olabileceğini ortaya koyuyor.
Araştırmalar ve Bulgular
Geçtiğimiz ay Kanada’daki British Columbia Üniversitesi’nden akademisyenlerin PLoS One dergisinde yayınladıkları bir makaleye göre, mizokinezi yaşayan bireyler, “güçlü duygusal, fizyolojik ve davranışsal tepkiler yaşadıklarını, bu durumun kişisel, sosyal ve profesyonel yaşamlarına etkileri olduğunu” ifade etmişlerdir. Araştırma kapsamında, çevrimiçi mizokinezi grubuna katılan 21 kişiyle derinlemesine görüşmeler gerçekleştirilmiştir. Katılımcılara, bu durumun hayatlarını nasıl etkilediği ve bu etkileri azaltmak için hangi önlemleri aldıkları sorulmuştur.
- Birçok katılımcı, tetikleyici hareketleri gördükten sonra bu hareketleri görmezden gelemediklerini, başka bir şey üzerinde odaklanmanın neredeyse imkansız hale geldiğini belirtmiştir.
- Katılımcılardan bazıları, adrenalin patlaması, titreme, çarpıntı, öfke, kaygı, tiksinti ve terleme gibi içgüdüsel tepkiler yaşadıklarını ifade etmiştir.
- Bir kişi, “kasık bölgesinde yoğun fiziksel ağrı” hissettiğini belirtirken, başka bir katılımcı ise, “Vücudum yüksek alarm durumuna geçmiş gibi hissediyorum. Sanki biri bana zarar vermek için beni takip ediyor” demiştir.
Mizokinezi ve İlişkiler
Çoğu kişi, mizokinezi nedeniyle yoğun öfke hissettiğini belirtmiştir. Katılımcılar arasında, parmağını masaya vuran, ayağını sallayan ya da benzer hareketler yapan kişileri acı verici şekillerde durdurma ya da hatta öldürme fikrini aklından geçirenler olmuştur. Oxford Üniversitesi’nde Klinik Psikoloji alanında araştırmalar yürüten Dr. Jane Gregory, mizokinezi üzerine çalışan az sayıda akademisyenden biridir. The Telegraph’a verdiği röportajda, mizokinezi ile benzer bir bozukluk olan mizofoni arasında yakın bir ilişki olduğunu belirtmiştir. Mizofoni, başkalarının çıkardığı rahatsız edici seslerden (soluk alıp verme, çiğneme vb.) duyulan nefret olarak tanımlanıyor.
Dr. Gregory, mizokinezi yaşayanların rahatsız edici hareketleri görmezden gelemediğini, aksine bu hareketlere takılıp kaldığını vurgulamaktadır. “O harekete bakamadıkları gibi onu yok saymayı ya da kabullenmeyi de beceremiyorlar. Hayatlarını tetikleyici kişi ve durumlardan kaçınacak şekilde düzenlemeleri gerekebiliyor” demektedir. Bazı kişiler, partnerlerinin sürekli böyle hareketler yapması nedeniyle öfkelendiklerini ve ilişkilerini sonlandırdıklarını dahi ifade etmişlerdir.
Sosyal Hayata Etkisi
Mizokinezi, birçok bireyin günlük hayatını derinden etkilemektedir. Örneğin, mizokinezisi olan bir kişi sosyal medyada, “Artık kalabalık etkinliklere katılmaktan nefret ediyorum çünkü orada karşılaşabileceğim tetikleyicileri düşünüyorum” derken, bir diğer katılımcı semptomlarının zamanla kötüleştiğini belirtmiş ve “Özellikle kocamın ayağını sallamasından rahatsız oluyordum. Televizyon izlerken bir yastık ya da battaniyenin arkasına geçip görmemeye çalışıyordum. Ancak şimdi ayağını sallayan kim olursa olsun katlanamıyorum. Televizyonda biri ayağını sallasa uzun süre bakamıyor, kanal değiştirmek zorunda kalıyorum” şeklinde ifade etmiştir.
Farkındalık ve Tedavi Yöntemleri
Dr. Gregory, mizokinezi konusunun daha fazla konuşulmasını memnuniyetle karşıladığını belirtirken, farkındalığın artmasının daha fazla kişinin kendisine teşhis koyma ihtimalini artıracağı konusunda uyarıda bulunmuştur. Mizokinezinin ardında yatan fikre bağ kuran birçok kişi, kendilerinde bu durumu olduğunu düşünmektedir. Hâlâ bir teşhis kriterinin bulunmadığını, mizokinezi sıklıkla anksiyete bozuklukları veya OKB ile karıştırıldığını belirtmektedir. Ancak yapılan araştırmalar, mizokinezi bozukluğunun diğerlerinden farklı olduğunu göstermektedir.
Dr. Gregory, mizokinezi olduğunu düşünen kişileri doktora başvurmaya teşvik ederken, “Test edilmiş bir tedavi bulunmasa da bilişsel davranışsal terapi gibi konuşma terapileriyle başarı elde etmiş psikiyatristler var” ifadelerini kullanmıştır. Araştırmalar, mizokineziye neyin yol açtığını henüz keşfedememiştir, ancak Gregory, bunun eski zamanlarda hayatta kalmayı sağlayan bir tepki olabileceğini vurgulamaktadır. “Bazı bireylerin görsel hareketleri daha iyi görüp onlara odaklanması, grubun hayatta kalmasında rol oynamış olabilir. Çünkü bu hareketler, avcılar gibi potansiyel tehlikelerin işareti olabilir” demekte ve mizokinezisi olanlara, “Bir dahaki sefere tetiklendiğinizde kendinizi üzmeyin, bu bir hayatta kalma içgüdüsü” mesajını iletmektedir.
