Martenitsa, 1 Mart’tan başlayarak martın sonuna kadar takılan, beyaz ve kırmızı yünden yapılan bir süstür. Baharın gelişi münasebetiyle klâsik Baba Marta (Marta Nine) günleri başlar. Çok eskilere dayanan Baba Marta, Bulgaristan’a has bir gelenektir. Bu günde Bulgarlar yakınlarına ve arkadaşlarına “martenitsa” olarak isimlendirilen sembolleri, yıl uzunluğu sıhhat ve güç dileğiyle ikram ederler. Âdete nazaran, martenitsalar kırlangıç yahut leylek görünceye kadar taşınırlar.
Marteniçkalar el üretimidir, asla satın alınamaz, sadece armağan edilebilir, mütevazı bir dilekle bileğe bağlanır, baharda çiçek açan birinci ağaç kısmına bağlanır ve gereğince beklenirse dilek kesinlikle gerçekleşir.
MARTENİÇKA GELENEĞİ VE HİKAYESİ
Baharın gelişi münasebetiyle klâsik Baba Marta (Marta Nine) günleri başlar. Bu bayram Bulgarcada “Çestita Baba Marta!” formunda kutlanır. Baba Marta – Marta Nine, günümüze kadar korunmuş en saygın geleneklerden biridir. Marteniçkalar, meyve ağaçlarına, konutlara, mesken hayvanlarına da takılırlar. Bu formda yeni başlayan tarım yılının da bereketli ve verimli olması için dilekler tutulur.
İlk martenitsalar, öteki takı ve ayrıntılar kullanmadan, yalnızca kırmızı beyaz ipliklerden yapılırmış ve nazardan korunmak için insanlara ve hayvanlara takılırmış. Kimi bölgelerde bu bükülmüş kırmızı-beyaz sicime altın yahut gümüş para bağlanırmış, bu da hastalıklardan korunmak için bir simge olarak kullanılırmış.
Otantik bir sanat niteliğinde olan halkın hoşluk ve estetik duygusu daha geç devirlerde martenitsalarda da kendini gösterir. Evvelce kırmızı-beyaz yünden yapılan martenitsalara, püskül, top, insan üzere değişik haller verilir. Martenitsaların gelmiş geçmiş tarihinde en kıymetli yere sahip olan biçimler ise; “Pijo ve Penda” ismiyle bilinen kırmızı ve beyaz ipten yapılmış kuklalardır.
Martenitsalarda kullanılan beyaz renk uzun ömrü, kırmızı renk ise sıhhat ve gücü temsil eder.
