Kalp ve damar sıhhati kelam konusu olduğunda beşerler çoklukla hafif bir baş dönmesi için tansiyonu ölçenler ve hiç düşünmeyenler olarak ikiye ayrılır. Her iki yaklaşım da kendi açılarından yanlıştır.
Birçok insan, tıbbi muayenelerin yalnızca kendini gösteren bir cins sıhhat problemini teşhis etmek ve çözmek için gerekli olduğunu düşünüyor. Bu gerçek değil.
Çoğu durumda kalp ve damar hastalıkları belirti vermeden gelişir ve birinci belirti ölümcül olabilir. Bu nedenle makul göstergeleri nizamlı olarak izlersek, birinci belirtiler ortaya çıkmadan çok evvel makul bozukluklar tespit edilebilir.
Gelecekte önemli problemlerden ve cerrahi yahut terapötik müdahaleden kaçınmak için ömür biçiminizi basitçe ayarlamak çoklukla kafidir.
YAŞAM USULÜ KALBİ NASIL TESİRLER?
Dünya Sıhhat Örgütü’ne nazaran, kardiyovasküler hastalıklar dünya çapında önde gelen vefat nedeni olmaya devam etmektedir. Bu gerçek, dolanım sisteminizin sıhhati hakkında düşünmek için kâfi olmalıdır.
Ancak bu o kadar korkutucu değil. Muhtemel risklerin farkındalığı, önemli hastalıkların önleyici tedavisine yönelik birinci adımdır. Kardiyovasküler hastalıkların gelişimini en güçlü halde etkileyen bir dizi faktör vardır ve bunların daha yakından izlenmesi gerekir.
Sigara İçmek
Günde bir paket sigaranın nizamlı olarak içilmesi, sigara içen kişinin ömür beklentisini ortalama 10 yıl kısaltır. Birebir vakitte, sigarayı büsbütün bırakmanın kalp ve damar sorunu geliştirme risklerini kıymetli ölçüde azalttığı kanıtlanmıştır.
Sigarayı bırakmak ne kadar erken mümkün olursa, sigara içenlerin ve sevdiklerinin sıhhati için risk o kadar düşük olur. Pasif içicilik de kan damarlarına ziyan verir, komplikasyon riskini yüzde 20-30 artırır.
Bu nedenle, kişisel dikkat kâfi olmayabilir, ayrıyeten etrafınızı de etkilemeniz gerekir.
Sedanter Ömür Tarzı
Kanepede yahut koltukta çok vakit harcıyoruz, buralarda çalışıyor ve dinleniyoruz. Kan damarlarının en büyük düşmanı fizikî aktivite eksikliğidir. Hareketsiz bir hayat usulü, hayat müddetini 3,9 – 7,2 yıl (kiloya bağlı olarak) azaltabilir.
Bir yetişkinin, hareketsiz bir ömür stilini telafi etmek için günde en az 10 bin adım yürümesi gerekir. Ülkü olarak, her gün çeşitli fizikî aktiviteler yapılmalıdır. Fakat bir maraton arası koşmanın uzun müddetli hareketsizliğin ziyanını telafi etmediğini bilmek değerlidir. Günün birçoklarını tıpkı durumda geçirenlerde kalp ve damar sıkıntıları riski değerli ölçüde artar.
Yanlış Beslenme
Aşırı kilo ve kafeinin kalp için tehlikeli olduğuna dair yaygın bir efsane vardır. Lakin durum tam olarak o denli değildir.
Bu, hemen kilo almanız yahut vermeniz gerektiği manasına gelmez. Amaç kilo almak yahut vermek değil, dengeli beslenme ve sistemli fizikî aktivite ile birlikte sağlıklı bir hayat üslubu olmalıdır.
Bazı yiyecekleri çok yemek ve çok kullanmak önemli sonuçlara yol açar. Kalp ve damar hastalıkları risklerini azaltmak için şuurlu diyet kısıtlamalarına muhtaçlık vardır; fazla yemeyin, çok ölçüde şekerden kaçının, bitkisel yağları tercih edin, daha fazla zerzevat yiyin.
Ancak önemli kalp sorunları olmayanlar için kahve o kadar tehlikeli değildir. Ana şey, her şeyde olduğu üzere ne vakit duracağınızı bilmektir. Günde 3 fincandan fazla kahve tüketmenin kalp krizi riskini artırdığı bilinmektedir.
KALP SORUNLARINI GÖSTEREN SIHHAT SORUNLARI
Yüksek tansiyon ve kolesterol düzeyleri, kalp ve damar hastalıklarına işaret edebilir.
Yüksek Tansiyon
Sanılanın tersine artan tansiyon kesinlikle baş ağrısına neden olmaz. Ve baş ağrısının olmaması, hipertansiyon olmadığı manasına gelmez. Hipertansiyonu teşhis etmenin tek yolu kan basıncınızı ölçmektir. Artan basınç, damar duvarına ziyan verir ve damarların daha süratli yıpranmasına neden olur. Tansiyonun 120/80’in üzerine çıktığı durumlar yüksek tansiyon olarak sınıflandırılıyor.
Yüksek tansiyonun hayat beklentisini 5-7 yıl kısalttığı iddia edilmektedir.
Yüksek Kolestorol
Tansiyon üzere, yüksek kolesterol de belirti vermeyebilir. Ayrıyeten, Avrupa’daki insanların yüzde 54’ünde yüksek kolesterol olduğu kestirim edilmektedir. 40 yaşındaki erkeklerde kolesterolünde yüzde 10’luk bir azalma, 5 yıl içinde kalp hastalığında yüzde 50’lik bir azalmayı sağlar.
Kalp krizi ve felcin daima apansız geldiği düşünülür fakat durum o denli değildir. Risk faktörleri 10-30 yıl içinde tespit edilebilir ve bunların erken tespiti ve vaktinde önleyici tedaviye başlanması kalp krizi riskini yüzde 90 oranında azaltabilir.
KALP SORUNLARI İÇİN ÖLÜMCÜL RİSK FAKTÖRLERİ
Kötü alışkanlıklardan uzak, sistemli idman ve hakikat beslenme ile sağlıklı bir hayat stiline geçiş bile kardiyovasküler hastalık risklerini büsbütün ortadan kaldıramaz. Ölümcül risk faktörleri de vardır.
Yaş
Yaşlandıkça, sıhhat problemleri geliştirme riski artar. Sağlıklı bir ömür şekli, yaşlılığı kıymetli ölçüde geciktirmeye yardımcı olur, lakin 30-40 yaşından itibaren riskler doğal olarak artmaya başlar. Menopozdan sonra bayanlarda östrojen üretimindeki azalma nedeniyle özellikle keskin bir artış meydana gelir. Lakin bu riskleri en aza indirmek için belli göstergeleri sistemli olarak izlemek kafidir.
Doğuştan Gelen Hastalıklar ve Genetik
Bazı beşerler bozukluklarla doğar ve uzun bir müddet bunların farkında bile olmazlar. Bu doğuştan gelen problemler, kalp ve kan damarlarının kimi kusurlarını içerir. Ayrıyeten aile hikayesi de tesirler, akrabalarda kardiyovasküler hastalık hadiseleri varsa, bu da riskleri artırır.
KALP MUAYENESİ NASIL YAPILIR?
Herhangi bir belirti hissetmeseniz bile belli bir yaştan sonra kesinlikle kalp muayenesi yaptırmanız önerilir.
Kalp denetimi prosedüründe kan biyokimyası, lökosit sayısı ile klinik kan testi, lipit profili, hemostaz, hormonlar, genel klinik idrar testleri, EKG ve kalbin ultrasonu yapılır.
Çeşitli hastalar üzerinde yapılan çok sayıda çalışma, karotis intima-media kalınlığının önemli komplikasyon riskinin bir göstergesi olduğunu göstermiştir. Bu kalınlık yaş ve deveran sistemi üzerindeki olumsuz faktörlerin artan tesiri ile artar. 0,5 mm’lik bir artış bile kalp krizi ve felç riskini artırır.
Karotis intima-media kalınlığının tertipli ultrason muayenesi, olağan bedellerin fazlalığını belirlemeye, uygun tedaviyi almaya ve beden için mümkün olumsuz sonuçların gelişmesini önlemeye yardımcı olur.
KALP KRİZİ İÇİN BİRİNCİ YARDIM
Kalp krizi, kalbi besleyen bir atardamarın tıkanmasıdır. Birden fazla vakit, yırtılmış bir aterosklerotik plak yüzeyinde oluşur. Trombüs damarı tıkar, kan daha ileri gitmez ve kalp kası bölgesi ‘ölmeye’ başlar. Bu birkaç saat içinde gerçekleşir.
Kalp krizinin tedavisi için altın standart, anjiyoplasti operasyonu ve kalbin damarının stentlenmesidir. Uyluk yahut koldaki bir atardamarın delinmesinden ucunda balon bulunan özel bir tel, damarlardan kalbe geçerek tıkanmış atardamarın açılmasına yardımcı olur. Birtakım durumlarda, kalp krizi geçiren bir hastayı ameliyat masasına süratli bir halde teslim etmenin imkansız olduğu durumlarda, tıkanıklık çözülmeye çalışılır, lakin bu yaklaşım önemli kanamalara neden olabilir.
Bir kişi karakteristik göğüs ağrılarına sahip olmaya başlar başlamaz, onu mümkün olan en kısa müddette uzman bir kısma götürmek gerekir. Damar ne kadar süratli açılırsa, o kadar çok kalp kası hücresi hayatta kalır. Acıya dayanmamalısınız, mümkün olan en kısa müddette bir ambulans çağırmalısınız.
Kalp krizi belirtileri
Kalp krizinde ortaya çıkan birçok belirti vardır. Kalp krizi belirtilerini tespit edebilmek ve ortaya çıktıklarında çabucak 112’yi aramak değerlidir. Genel olarak bu ağrılar yeni ortaya çıkmıştır ve dayanılmaz hissettirir.
Kalp Krizinde Ağrı ve Başka Belirtiler
– Göğsün orta kısmında ağrı,
– Göğüs kemiğinin gerisinde baskı ve daralma hissi,
– Göğüs kemiğinin gerisinde yanma hissi,
– Göğüste yükselen bir sıcak dalgası hissi,
– Kalpten bedenin başka bölgelerine yayılan ağrı,
– Üst karın bölgesinde ağrı,
– Sol kolda göğse yahut uzunluğuna yayılabilen ağrı (daha sık kadınlarda),
– Sağ ve sol omuza, uzunluğuna ve hatta çeneye yayılan ağrı.
– Bazen kalp krizinde hiç ağrı olmaz, bu bilhassa diyabetli hastalar için tipiktir, lakin keskin bir ani güçsüzlük vardır.
Kalp Krizinde Birinci Yardım Kuralları
İlk yardımda muvaffakiyetin yarısı işleri hakikat yapmaktır.
1. Ambulansı arayın.
2. Türkiye’de ambulansın telefon numarası 112’dir. Aradığınızda, memuru açıkça bilgilendirin:
– Tedavi nedeni, kalp krizi kuşkusu,
– Kişinin durumunun ciddiyeti,
– Yaklaşık yaş,
– Tam pozisyon.
3. Karşı taraf telefonu kapatana kadar kapatmayın.
4. Kişiyi rahat bir duruma getirin.
5. Kapalı alandaysanız pencereleri açın.
6. Ani şuur kaybı ve dolanım durması durumunda hastaya birinci yardım sağlamaya hazır olun.
Kalp krizi için risk faktörleri şunlardır: Yüksek tansiyon, sigara, yüksek kolesterol, yüksek şeker düzeyleri, fazla kilolu olmak ve hareketsiz bir hayat üslubu. Bütün bu faktörler vaktinde tedbir alınırsa düzeltilebilir. Doktora ziyaretinizi geciktirmeyin.
