Her yıl 6 Ekim tarihi, İstanbul’un düşman işgalinden kurtuluşunu anmak amacıyla çeşitli etkinliklerle kutlanmaktadır. Bu önemli günün tarihi geçmişini merak eden vatandaşlar, 6 Ekim tarihçesini araştırarak öğrenmeye çalışıyor. Peki, 6 Ekim’de tarihte ne oldu ve bu tarih neden bu kadar önemli? İşte detaylar…
6 EKİM’DE NE OLDU, ÖNEMİ NEDİR?
İtilaf Devletleri donanmaları, 30 Ekim 1918’de imzalanan Mondros Ateşkes Antlaşması’na dayanarak 13 Kasım 1918’de Haydarpaşa önlerine demirleyerek İstanbul’a girdi. İşgal, 16 Mart 1920 tarihinde resmi bir duruma dönüştü. Türk Ordusu’nun İzmir’e girmesiyle birlikte, Fahrettin Paşa komutasındaki 5. Süvari Kolordusu, İtilaf Devletleri kontrolündeki tarafsız bölgeye doğru ilerlemeye başladı. Bu gelişme üzerine Müttefik kuvvetler, özellikle Fransız ve İtalyan birlikleri, hızla geri çekilmeye başladı.
Çanakkale’de bulunan İngiliz birlikleri, General Harington’un emriyle savunma pozisyonu aldı. İngiltere, Ankara Hükûmeti ile anlaşma yolları aramaya başladı ve İstanbul ile Çanakkale boğazlarının denetimini talep etti. Ancak İngiltere Başbakanı Lloyd George, bu talepleri reddetti ve birliklere savaş pozisyonu alması emrini verdi. Fakat Harington, ateş açılmaması emrini verdi. Türk birlikleri, İngiliz direnişiyle karşılaşmadan tarafsız bölgeye girdi ve Çanakkale Boğazı’na doğru ilerlemeye devam etti. Türklerle savaşılmasını istemeyen Winston Churchill’in başını çektiği bazı bakanlar istifa etti.
Diğer yandan, İzmir’in kurtuluşunun ardından Damat Ferit Paşa 21 Eylül 1922’de ülkeyi terk etti. Mudanya Mütarekesi gereği Trakya topraklarının teslimi sırasında Türkiye’yi temsil edecek kişi olarak Mustafa Kemal Paşa’nın isteği doğrultusunda Refet Paşa, İstanbul komutanı olarak da Millî Müdafaa Umumi Katibi Selahattin Adil Paşa görevlendirildi. Refet Paşa, 19 Ekim’de TBMM Muhafız Grubu’ndan 100 kişilik bir kuvvetle Gülnihal vapuruyla Mudanya’dan ayrılarak İstanbul’a ulaştı. Ardından “İstanbul Komutanı” sıfatıyla Selahattin Adil Paşa, 81. Alay ile birlikte İstanbul’a geldi. Ancak bu gelişmelere rağmen işgal sona ermedi çünkü mütareke gereği işgal kuvvetlerinin barış antlaşması imzalandıktan hemen sonra İstanbul’u boşaltması gerekiyordu.
24 Temmuz 1923 tarihinde Lozan Barış Antlaşması’nın imzalanmasının ardından, 23 Ağustos 1923 itibarıyla İtilaf kuvvetleri İstanbul’dan ayrılmaya başladı. Son İtilaf birliği, 4 Ekim 1923 günü Dolmabahçe Sarayı önünde düzenlenen bir törenle Türk bayrağını selamlayarak şehri terk etti.
6 Ekim 1923’te ise Şükrü Naili Paşa komutasındaki 3. Kolordu İstanbul’a girdi ve işgal resmen sonlandı. Bu tarih itibarıyla İstanbul, tam 4 yıl, 10 ay ve 23 gün süren işgalden kurtulmuş oldu. Her yıl 6 Ekim, İstanbul’un kurtuluş günü olarak kutlanmaktadır.
İSTANBUL’UN KURTULUŞUNUN KAÇINCI YILI?
Bu yıl, İstanbul’un düşman işgalinden kurtuluşunun 101. yılı. 16 Kasım 1918’de işgale uğrayan İstanbul, 4 yıl 10 ay 23 gün süren bir esaretin ardından 6 Ekim 1923’te özgürlüğüne kavuştu. Bu önemli gün, her yıl çeşitli etkinliklerle kutlanmaya devam etmektedir.
