Çin’in doğusunda yer alan Fucien eyaletinin Şiamın kentinde, 28-29 Mayıs tarihlerinde düzenlenen 3. Çin-Pasifik Ada Ülkeleri Dışişleri Bakanları Toplantısı, bölgesel iş birliğini güçlendiren değerli kararlarla sona erdi.
Toplantıya Çin ile diplomatik bağlantıları bulunan 11 Pasifik ada ülkesinin dışişleri bakanları katıldı. Görüşmelerin akabinde yayımlanan sonuç bildirgesi ve Çin Dışişleri Bakanlığı’nın açıklamaları, Pekin’in bölgeye yönelik siyasetlerinde iklim ve kalkınma başlıklarının ön planda olduğunu ortaya koydu.
PEKİN’DEN ADA ÜLKELERİNE İKLİM DAYANIŞMASI
Çin, iklim değişikliğinin Pasifik üzerindeki olumsuz tesirlerini azaltmak hedefiyle 100 projeye takviye vereceğini duyurarak bu kapsamda 2 milyon dolarlık bir fon ayırdığını bildirdi. Ayrıyeten, afetlere karşı hazırlık ve müdahale kapasitesini artırmak için ada ülkelerine uydu verisi dayanağı sağlama kelamı verildi.
GEÇİM KAYNAKLARI VE EĞİTİM DE GÜNDEMDE
İklim başlığının yanı sıra, Çin’in ada halklarının ömür standartlarını yükseltmeye yönelik 200 projeye de imza atacağı belirtildi. Pekin idaresi, öğrencilere burs ve mesleksel eğitim imkânı sunacağını da ilan etti.
TİCARETTE YENİ ADIMLAR
Taraflar, özgür ticaret mutabakatı müzakerelerini hızlandırma konusunda mutabakata varırken, Çin tarafı ada ülkelerinden yapılan ihracatı kolaylaştırmak için adımlar atacağını belirtti.
VANG Yİ’DEN DOLAYLI ABD ELEŞTİRİSİ
Toplantıya Çin Dışişleri Bakanı Vang Yi ile Kiribati Cumhurbaşkanı ve Dışişleri Bakanı Taneti Maamau eş başkanlık yaptı. Vang, Paris İklim Anlaşması’ndan çekilen ABD’yi ismini vermeden eleştirerek, Çin’in Pasifik bölgesinde “güvenilir, samimi ve istikrarlı bir ortak” olacağını vurguladı. Çin’in bölgeye sağladığı yardımların hiçbir siyasi ön şarta bağlı olmadığını belirten Vang, egemenlik ve bağımsızlık unsurlarına saygılı olduklarının da altını çizdi.
GÜVENLİK VURGUSU YOK
Yayımlanan bildirgede etraf, iktisat ve eğitim üzere bahislere yük verilirken, son periyotta tartışmalara neden olan güvenlik iş birliğine dair rastgele bir söz yer almadı.
Tartışmalı Güvenlik Muahedeleri Gündemdeki Yerini Koruyor
TARTIŞMALI GÜVENLİK ANLAŞMALARI
Çin’in Pasifik’te artan tesiri, bilhassa güvenlik alanındaki teşebbüsleriyle dikkat çekiyor. 2022’de Solomon Adaları ile imzaladığı ve ayrıntıları kamuoyuyla paylaşılmayan güvenlik mutabakatı, Pekin’in bölgedeki varlığını artırma gayreti olarak yorumlanmıştı. Tezlere nazaran mutabakat, Çin savaş gemilerinin adalarda konuşlanmasına ve Çinli güvenlik güçlerinin davet üzerine ülkeye girmesine imkan sağlıyordu. Muhalefet bu durumu ülkenin iç işlerine müdahale olarak değerlendirmişti.
Benzer halde Fiji hükümeti, 2023’te Çin ile yürütülen polis iş birliği programını “hukuk ve demokrasi anlayışındaki farklılıklar” nedeniyle iptal etmişti.
