Uzm. Dr. Meltem Can İke, ALS hastalığına ait açıklamalarda bulundu. Hastalığa ait bilgi veren Uzm. Dr. Meltem Can İke, “ALS (Amiyotrofik Lateral Skleroz – Motor Nöron Hastalığı), kasları uyaran motor sonlardaki hasara bağlı gelişen ve kas güçsüzlüğü ile seyreden bir hastalıktır. ALS’nin kesin nedeni bilinmezken, genetik ve dış etkenler sonucunda beyin ve kaslar ortasında temas kuran üst ve alt motor nöronlarda harabiyet olur. Kaslara ikaz gitmez, istemli hareket gerektiği üzere yapılamaz” diye konuştu.
Başlangıç belirtilerinin her hastada tıpkı olmayacağını söz eden Uzm. Dr. İke, “Genellikle bir kolda ya da bacakta güçsüzlük ya da incelme, hastanın fark ettiği birinci belirtidir. Olağan günlük işleri yaparken zorlanma (kalem tutmada zorluk, bardak taşımada zorluk, düğme iliklemede zorluk, yürümede zahmet, sendeleme ve düşmeler) görülür” biçiminde konuştu.
Uzm. Dr. İke açıklamalarını şu biçimde sürdürdü: “Bazen hastalık, konuşma yahut yutma zahmeti halinde başlar. Hastanın kendisi ya da yakınları peltek, genizden konuşma fark eder. Kaslarda seyirme, ağrı ve kramplar bu belirtilere eşlik eder. Teneffüs ve göğüs kasları etkilenmesi ile nefes alıp vermede zorluk görülür. Denetim edilemeyen ağlama ve gülmeler olabilir. Hastalık bedenin bütün kaslarını etkilemez. Hasta, bağırsaklarını ve idrarını denetim edebilir. Cinsel işlevleri etkilenmez. Kalp kası ziyan görmez. Göz kasları birçok sefer en son etkilenen kas olur, kimi vakit da hiç etkilenmez.”
Hastalığın kimlerde görülebileceğinden bahseden Uzm. Dr. İke, “Hastalık dünyanın her yerinde ve her kesitten beşerde ortaya çıkabilir. Erkeklerde biraz daha sıktır. Ortalama başlangıç yaşı 55 olsa da genç yaşta ve ileri yaşta da görülebilir. Nüfusumuzun yüz binde 2-6 kadarı ALS hastasıdır. Her yüz bin bireyden yılda 2-6’sının ALS’ye yakalandığı kestirim edilmektedir. Tüm ALS hastalarının yüzde 90’ı sporadik, yüzde 10’u ailesel ALS hastasıdır. Bu nedenle hastalığın büyük çoğunlukla kalıtımla ilgisiz olduğu söylenebilir. Son vakitlerde ALS hastalığı ile ilgili olduğu iddia edilen pek çok mutasyon bulunmuştur. En sık 21. kromozomda bulunan süperoksit dismutaz (SOD) enziminin kodlandığı genin yapısında bozulma tespit edilmiştir. Bununla birlikte beyindeki hudut iletiminde değerli rolü olan ‘glutamat’ isimli unsurun ALS hastalarında olağandan daha yüksek seviyelerde olduğu saptanmıştır. Glutamatın çok fazla olmasının hudut hücrelerine ziyan verdiği bilinmektedir. Hücre metabolizmasındaki bozukluklar, oksidatif gerilim ve bağışıklık sistemindeki bozukluklar ile sigara kullanımı ve kurşun, civa, alüminyum üzere ağır metallere maruziyet; enfeksiyon, baş travması üzere çevresel etmenler ALS nedenleri ortasında sayılmaktadır” diye konuştu.
Uzm. Dr. İke, “ALS tanısı, belirti ve bulgular ışığında nöroloji uzmanı tarafından yapılan muayene ile birlikte, elektromiyografi (EMG), manyetik rezonans görüntüleme (MR), kimi kan ve idrar tetkikleri, beyin omurilik sıvısı (BOS) değerlendirmeleri sonucunda konulur. ALS’nin seyri her hastada farklı formda olur. Hastalıkta hayatta kalma müddeti ekseriyetle 4-6 yıl olarak verilse de, 10 yıl ve üstünde yaşayan pek çok hasta vardır. Uygun bir tıbbi ve toplumsal dayanak ile 20 yıldan fazla yaşayan ALS hastaları vardır” dedi.
Uzm. Dr. İke, ALS’nin henüz kanıtlanmış kesin bir tedavisinin olmadığının altını çizerek, kelamlarını şöyle tamamladı: “Bununla birlikte glutamat salınımı engelleyen Riluzol’ün hastalığın ilerlemesini yavaşlattığı, hastanın ömrünü uzattığı, hastanın daha uzun müddet iş görmesini sağladığı kanıtlanmıştır. ALS’nin oluşmasında birçok faktör tesirli olduğu için hastalığı kesin tedavi etmeye yönelik birçok yeni ilaç çalışmaları ağır olarak sürmekte, gen terapileri ve kök hücre tedavilerine yönelik araştırmalar da devam etmektedir. Hastanın mümkün olduğunca rahat ettirilmesi, olağan hayatını sürdürmesini sağlayacak önlemler alınması çok değerlidir. Teneffüs rehabilitasyonu, fizik tedavi, yutma ve konuşma terapisi, ruhsal takviye hastanın muhtaçlığına nazaran belirlenip bir an evvel uygulanmalıdır.”
