AIDS Nedir? Tedavisi Var mı?
AIDS (Edinsel Bağışıklık Yetmezliği Sendromu) ve HIV (İnsan Bağışıklık Yetmezliği Virüsü) konusunda pek çok soru gündemde yer almakta. Korunmasız cinsel ilişki, HIV pozitif bireylerle teması olanlar, damar içi madde bağımlılığı yapanlar ve ortak enjektör kullananlar, bu virüs için risk grubunu oluşturmaktadır. Ayrıca, HIV pozitif anneden bebeğe gebelik, doğum esnasında veya emzirme yoluyla bulaşma riski de mevcuttur.
AIDS Ne Demektir?
AIDS, HIV’in neden olduğu ve bağışıklık sisteminin zayıflamasına yol açan bir hastalıklar tablosudur. Bu durum, bağışıklık hücrelerinin yüksek düzeyde tahrip olmasına neden olarak, fırsatçı enfeksiyonların ciddi hastalıklara yol açmasına zemin hazırlar. HIV pozitif bireyler, erken tanı ve gelişmiş tedavi yöntemleri ile AIDS aşamasına geçmeden uzun yıllar sağlıklı bir yaşam sürdürebilirler.
HIV Nedir?
HIV, İnsan Bağışıklık Yetmezliği Virüsü olarak bilinen bir patojendir. Bu virüs, insanın bağışıklık hücrelerine girerek bağışıklık sistemini zayıflatır ve kişiyi çeşitli enfeksiyonlara karşı daha savunmasız hale getirir.
HIV Pozitif Ne Demektir?
HIV pozitif olmak, bireyin vücudunda İnsan Bağışıklık Yetmezliği Virüsü bulunduğunu gösterir. Bu durum, bağışıklık sisteminin zayıflaması ve fırsatçı enfeksiyonlara karşı daha duyarlı hale gelmesi ile karakterize edilen kronik bir enfeksiyondur. Kişi, herhangi bir hastalık belirtisi göstermeden uzun yıllar yaşayabilir.
AIDS Belirtileri Nelerdir?
HIV virüsü vücuda girdikten sonra, 10-15 yıl boyunca herhangi bir belirti göstermeyebilir. Ancak, başlangıçta ateş, lenf bezlerinde şişlik, boğaz ağrısı, deri döküntüleri, bulantı, kusma, ishal, kas ve eklem ağrıları gibi grip benzeri belirtiler ortaya çıkabilir. Bu belirtiler genellikle 2-4 hafta içinde geçer ve bu süreçten sonra kişi bulaştırıcı hale gelir.
6-12 hafta içerisinde vücutta anti-HIV antikorları oluşmaya başlar. Ancak bu antikorlar, hastalığın ilerlemesini durduramaz. Bu aşamadan sonra, AIDS sessiz bir döneme girer ve hastaların yaklaşık %40-50’sinde sadece lenf bezlerinde büyüme dışında başka bir belirti gözlemlenmez. Bu sessizlik dönemi yaklaşık 8-10 yıl sürer.
Bu dönemin ardından hastalık belirtileri yeniden ortaya çıkmaya başlar; baş ağrısı, kilo kaybı, halsizlik, nedeni bilinmeyen ateş, uzun süreli ve tedavi edilemeyen ishal, deri döküntüleri, sık sık herpes (uçuk) enfeksiyonları ve ağızda mantar enfeksiyonları gibi semptomlar görülebilir. Daha ileri aşamalarda, normalde sağlıklı bireylerde enfeksiyon yapmayan bazı virüs, parazit ve mantarlar, bağışıklık sistemi zayıflamış bireylerde enfeksiyonlara yol açabilir. Ayrıca, beyin lenfoması ve Kaposi sarkomu gibi nadir kanser türleri de ortaya çıkabilir.
Bulaşma Yolları Nelerdir?
HIV, aşağıdaki yollarla bulaşabilir:
- Korunmasız (kondom kullanılmadan) cinsel ilişki (oral, vajinal, anal) ile.
- Ortak kullanılan ve HIV enfekte enjektörler veya steril edilmemiş cerrahi malzemelerle.
- Enfekte kan ve kan ürünleriyle (Ülkemizde 1987 yılından itibaren, her kan ve kan ürününe gerekli testler yapılmaktadır).
- HIV pozitif anneden bebeğe, gebelik, doğum veya emzirme yoluyla bulaşabilir.
Riskli Gruplar Kimlerden Oluşur?
Bulaşma yolları değerlendirildiğinde, aşağıdaki gruplar risk altındadır:
- HIV pozitif bireylerin partnerleri.
- Korumasız cinsel ilişki yaşayanlar.
- Riskli temas geçmişi olan kişiler.
- Damar içi madde bağımlılığı yapanlar ve ortak enjektör kullananlar.
- HIV pozitif annelerin bebekleri.
HIV’in Bulaşmadığı Durumlar Nelerdir?
HIV, aşağıdaki durumlarda bulaşmaz:
- Tokalaşma, sarılma veya dokunma ile.
- Gözyaşı, ter ve tükürük ile.
- Aynı yerde oturmak veya aynı havayı solumakla.
- Aynı havuzu, tuvaleti, saunayı ve duşu paylaşmakla.
- Giysilerin ortak kullanılması ile.
- Tabak, çatal, kaşık, bıçak ve bardak paylaşmakla.
- Telefon kulaklığı ve kapı tokmağı ile.
- Sivrisinek, böcek sokması veya hayvan ısırması ile.
HIV/AIDS Enfeksiyonunun Tanı Yöntemleri Nelerdir?
HIV/AIDS enfeksiyonunun tanısı, hastalığa özgü laboratuvar testleri ile konulmaktadır. Bu testler, virüsün varlığını tespit etmek amacıyla yapılır.
HIV’in Tedavisi Nasıldır?
HIV enfeksiyonunun kesin bir tedavisi henüz bulunmamaktadır. Ancak, virüsün çoğalmasını kontrol eden etkili ilaçlar mevcuttur. Bu ilaçlar, hastalığın ilerlemesini durduramaz, fakat virüsün vücutta çoğalmasını kontrol altına alarak bağışıklık sisteminin zayıflamasını engeller ve AIDS tablosunun ortaya çıkışını geciktirir.
HIV/AIDS Enfeksiyonundan Korunma Yolları Nelerdir?
HIV enfeksiyonu önlenebilir bir hastalıktır. Korunma önlemleri, tedavi yöntemlerinden daha etkili ve maliyet açısından daha uygundur. Cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlardan korunmak için:
- Güvensiz ve korunmasız cinsel temastan kaçınılmalıdır.
- Tek eşlilik tercih edilmelidir.
- Cinsel ilişki sırasında kondom kullanılması önerilmektedir.
Kan yoluyla bulaşma riskini azaltmak için:
- Taraması yapılmış HIV(-) kan ve kan ürünlerinin kullanılması gerekmektedir.
- Ortak enjektör kullanımından kaçınılmalı ve tek kullanımlık steril enjektörler tercih edilmelidir.
- Organ ve doku nakilleri öncesinde gerekli testlerin yapılması HIV geçiş riskini azaltır.
HIV (+) gebeden bebeğe bulaşın önlenmesi için:
- Uygun tedavi ve takip yapılmalı, doğumun sezaryen ile gerçekleştirilmesi planlanmalıdır.
- Doğumdan önce anneye ve doğum sonrasında bebeğe ilaç tedavisi başlanmalıdır.
- Annenin bebeğini emzirmemesi gerekmektedir.
