Acılı Yiyeceklerin Sağlık Üzerindeki Etkileri
Geçtiğimiz günlerde British Journal of Nutrition’da yayımlanan bir araştırma, acılı yiyeceklerin sağlık üzerindeki etkilerini gözler önüne serdi. Çin’deki Guangxi Tup Üniversitesi’nde gerçekleştirilen bu çalışmada, 50 binden fazla yetişkine taze acı biber, acı biber sosu veya kurutulmuş acı biber tüketme sıklığı soruldu. Elde edilen sonuçlar, haftada yalnızca bir kez acılı yemekler yemenin, iskemik inme riskini hiç yemeyenlere kıyasla yüzde 13 artırdığını gösterdi. Acılı yemekleri haftada üç kez veya daha fazla tüketen bireylerin ise damar tıkanıklığı veya daralması riski, neredeyse yüzde 20 oranında daha düşük bulundu.
Araştırmacılar, bu etkinin obez bireylerde daha belirgin olduğunu vurguladı. Obezitenin inme açısından önemli bir risk faktörü olduğunu belirten araştırmacılar, “Obez kişiler, acı yiyecekleri daha sık tüketmenin faydalarını görebilir” ifadelerini kullandı. İngiltere’de her yıl 100 binden fazla kişi iskemik inmeyle karşı karşıya kalmakta; bu durum, birçok insanın hayatını kaybetmesine veya kalıcı hareket ve konuşma engelleriyle yaşamalarına yol açmaktadır.
Kapsaisinin Sağlık Üzerindeki Faydaları
Peki, acının sağlık üzerindeki faydaları nereden geliyor? Teorilerden biri, kırmızı biberlere acı tadını veren madde olan kapsaisinin bu etkide önemli bir rol oynadığı yönündedir. Kapsaisin, metabolizmayı yüzde 8 oranında artırarak vücudun enerji tüketim hızını hızlandırır ve bu sayede obeziteyi engellemeye yardımcı olur. Ayrıca, geçmişte inme geçirmiş kişiler bile acı yemenin faydalarını deneyimleyebiliyor. 2019 yılında Journal of Stroke and Cerebrovascular Diseases’da yayımlanan bir araştırma, kapsaisin takviyesi alan inme hastalarının disfaji yaşama olasılığının çok daha düşük olduğunu ortaya koydu. Disfaji, yiyecek ve içecekleri yutmayı zorlaştıran bir durumdur ve inme geçiren kişilerin yaklaşık yüzde 80’ini etkilemektedir.
Acılı Yiyeceklerin Diğer Faydaları
Baharatlı yiyeceklerin içeriğindeki maddeler, boğaz kaslarındaki reseptörleri uyararak yutmayı kolaylaştırır. İnme Vakfı’nın araştırma direktörü Dr. Louise Flanagan, acılı yiyeceklerle ilgili şunları söyledi: “İngiltere’de her yıl 90 binden fazla insan inme atlatıyor. İnmenin yıkıcı etkisi, insanları hareket edemez, göremez, konuşamaz veya yutkunamaz hale getiriyor. İnmenin beslenme gibi kontrol edilebilir risklerine odaklanan bu tür araştırmaları memnuniyetle karşılıyoruz. Ancak bu araştırmaların belli kısıtlamaları var ve insanların ‘acı’ tanımı değişebiliyor.”
- Acılı yiyeceklerin sağlığa başka faydaları da vardır:
- Acı biberler burun tıkanıklığını açabilir; bunun nedeni kapsaisinin burun deliklerinin iç yüzeyinde mukus membranlarını rahatsız eden bir buhar salgılamasıdır.
- Kapsaisin, mukus salgılanmasını artırarak burundaki tıkanıklığı giderir, böylece soluk alıp vermek daha kolay hale gelir.
- Bazı ülkelerde doktorlar alerjik olmayan rinit iltihabı için kapsaisin bazlı burun spreyleri reçete etmektedir; bu spreyler hastaların yaklaşık yüzde 40’ında semptomları ortadan kaldırabilmektedir.
Acı Yemenin Kalp Üzerindeki Etkileri
Acı tüketiminin kalp sağlığına da faydaları bulunuyor. 2020 yılında Amerikan Kalp Vakfı’nın konferansında sunulan bir araştırma, düzenli olarak acı biber içeren yemekler tüketen kişilerin kalp hastalıkları nedeniyle ölüm olasılığının, nadiren tüketenlere kıyasla yüzde 26 daha düşük olduğunu ortaya koydu. Cleveland Kalp, Damar ve Göğüs Enstitüsü tarafından yürütülen bu çalışma, beslenme ve sağlık ilişkisine dair çeşitli araştırmalara katılan 570 binden fazla insanın verilerini analiz etti. Acı yemenin kalbe giden damarları etkileyerek tıkanmalara ve uzun vadede kalp krizine yol açan iltihaplanmayı azaltabileceği daha önceki araştırmalarda da gösterilmiştir.
Demansa Karşı Koruyucu Etki
Öte yandan, düzenli olarak acı biber yemenin demansa karşı koruyucu olabileceği de keşfedilmiştir. 2020’de Kanadalı bilim insanları, fareler üzerinde yaptıkları bir çalışmada kapsaisin içeren mamaların, beyinde amiloid plaklarının oluşumunu engelleyebileceğini buldular. Amiloid plakları, Alzheimer hastalığının hafıza kaybı ve ani ruh hali değişimi gibi semptomlarından sorumlu tutulmaktadır. Araştırmacılar, kapsaisinin plak oluşumunu önlemenin yanı sıra, biliş kaybıyla ilişkilendirilen iltihap düzeyini de düşürdüğünü vurguladılar.
Ancak, bu konuda kesin bir sonuca ulaşmak için daha fazla araştırmaya ihtiyaç vardır. Örneğin, 2019 yılında Güney Avustralya Üniversitesi’nde yapılan bir başka çalışmada, günde 50 gramdan fazla acı biber tüketmenin hafıza ve biliş potansiyelinin zayıflama riskini iki katına çıkarabileceği belirtildi. 15 yılı aşkın süre boyunca 4 bin 500’den fazla gönüllü ile yapılan bu araştırma, aşırı acı tüketiminin beyin hücrelerine zarar vererek Alzheimer’ın ortaya çıkmasına zemin hazırlayabileceği sonucuna vardı.
Ağrı Yönetimi ve Diğer Etkileri
Kapsaisinin bazı etkileri daha kesin olarak kabul edilmektedir. Örneğin, bu madde ağrıyı hisseden sinirleri daha hassas hale getirerek ağrı hissini azaltmaya yardımcı olur. Kapsaisin içeren vücut bantları, nöropatik ağrıların tedavisinde yaygın olarak kullanılmaktadır. Araştırmalar, kapsaisinli bantların nöropatik ağrıları yüzde 50’ye varan oranda azaltabileceğini göstermektedir. 2020 yılında Journal of Pain’de yayımlanan bir araştırmaya göre, düzenli olarak kapsaisin tüketmek, ağrıya toleransımızı artırabilir. Bu çalışma kapsamında, 60 öğrenciye şekerli veya acılı atıştırmalıklar verildi ve ardından öğrencilerin ağrıya ne kadar dayanabildiği test edildi; acılı atıştırmalık yiyenlerin ağrıya daha uzun süre dayanabildiği görüldü.
King’s College London’da farmakoloji alanında dersler veren Susan Brain, “Acı biber yediğinizde yanma hissediyorsanız bunun sebebi kapsaisindir. Kapsaisin, ağrı sinyallerini gönderen sinir liflerine bağlanıp harekete geçmelerini sağlar. Ancak kapsaisin, sinir liflerinin hassasiyetini azalttığı için bu ağrı kısa süre içinde kaybolur” dedi.
Riskler ve Sonuç
Ancak tüm haberler olumlu değil. 2021 yılında Çin’deki Nanjing Tıp Üniversitesi’nden araştırmacılar, acı tüketimi ile mide tümörleri arasındaki bağlantıyı inceleyen 16 çalışmanın verilerini gözden geçirdi. Sonuçlar, haftada birkaç kez acı biber yiyenlerin mide kanseri riskinin, nadiren yiyenlere kıyasla yüzde 50 daha yüksek olduğunu ortaya koydu. Bunun nedeni, aşırı kapsaisin tüketiminin midenin iç yüzeyini kaplayan zarda tahrişe yol açabilmesidir.
Ayrıca, aşırı acı tüketimi cinsel yaşama da olumsuz etki yapabilir. 373 erkeği kapsayan yakın tarihli bir araştırmada, haftada en az üç kez acılı yiyecekler tüketenlerin libidosunun daha düşük olduğu görülmüştür. Bu gruptaki bireylerin sertleşme sorunu yaşama olasılığı, acı yeme sıklığı haftada birin altında olanların 2,5 katıydı. Bunun sebeplerinden biri acının erkeklik hormonu düzeyleri üzerindeki etkisi olabilir. Eylül ayında Translational Andrology and Urology dergisinde yayımlanan bir çalışmada, “Acılı yiyeceklerin tüketim sıklığı arttıkça testosteron düzeylerinde önemli bir düşüş kaydedildi” ifadeleri yer aldı.
Güney Çin Üniversitesi’nden araştırmacılar, aşırı acı tüketiminin obeziteyle bağlantılı olduğunu ve bunun da cinsel isteği azaltabileceğini bildirdi. Brain, “Buradan alınması gereken mesaj şudur: Bol miktarda sebze ve meyve içeren sağlıklı ve dengeli bir beslenmenin parçası olarak makul miktarlarda tüketildiği takdirde acı biberin size zararı kesinlikle olmayacaktır” dedi.
Bu içerik, Daily Mail’ın “The secret hidden in chillies which may ward off heart disease and dementia” başlıklı haberinden derlenmiştir.
