Bir kabustan uyanmak mümkündür. Uyku felci, dünya nüfusunun yüzde 40’ından fazlasını etkileyen, felç ve boğulma hissine neden olan bir durumdur.
Bir daha asla yaşamak istemeyeceğiniz korkutucu bir tecrübedir, lakin belli bir devirden geçiyorsanız yahut makus alışkanlıklarınız varsa bu durum sık tekrarlayabilir.
Bilimsel araştırmalar sayesinde uyku felcinin nedenleri ve daha âlâ direktörün kimi yolları tespit edilmiştir.
Uyku felci nedir?
Hipnogojik felç olarak da bilinen uyku felci, gerçek bir uyanık kabus üzere yaşanır. Gecenin bir yarısı ansızın uyanırsınız ve kaslarınızı hareket ettiremezsiniz. Birçok vakit nefes alamazsınız ve hatta halüsinasyonlar görebilirsiniz.
Bu tuhaf düş ve gerçek kombinasyonu, müthiş halüsinasyonlara neden olabilir. Uyku felcinin neden olduğu halüsinasyonlar üç tiptedir. Birincisi bir davetsiz konuğun varlığı, ikincisi bazen saldırganlık tecrübelerinin eşlik ettiği göğüste baskı ve üçüncüsü kişinin bedeninden havaya yükselme yahut bedenden çıkma hisleridir.
Uyku felci ile bağlantılı bozukluklar
Fizyolojik olarak derin uyku (REM) sırasında beynin kimi kısımları iskelet kaslarının tonunu azaltarak omurganın motor nöronlarının tesirini yok eder. Bu, uyurken kişiyi yaralayabilecek hareketleri önlemek içindir.
Bununla birlikte, bir yandan kasların tesirinin kaybı ve başka yandan algı sistemi, göz ve teneffüs hareketlerinin senkronize olmaması, kişinin uyanıkken hareket edememesine neden olur. Durum, birkaç dakika bekledikten sonra her vakit bizatihi çözülür.
Narkolepsi üzere birtakım rahatsızlıklarda uyku felci daha sık görülebilir. Halüsinasyonlar mevcut olduğunda genel olarak uyku felcinin ağır dehşet hisleriyle bağlı olduğu bilinmektedir.
Ayrıca panik ataklar da uyku felcini tetikleyebilir.
Uyku felci neden oluşur?
Uyku felcinin ana nedenleri hislerle ilgilidir. Dert ve gerilim kıymetli bir rol oynar. Dinlenme eksikliği, hayat ritimlerinin düzensizliği ve genetik yatkınlık da kıymetli risk faktörleridir.
Araştırmalara nazaran, bu durumun zihinsel sorun yaşayan öğrencilerde ve yaşlılarda yaygın olduğunu gösteriyor. Öğrenciler, imtihanlar nedeniyle sıklıkla gerilim altındadır ve çok sık telaş yaşarlar. Bu durumun ağır bir üniversiteye hazırlık süreci sırasında ortaya çıkması hayli yaygındır.
Uyku felci durumunda ne yapılmalı?
Uyku felci ile başa çıkmanın ana anahtarı farkındalıktır. Durumun farkında olmak, denetimi ele alabilmek için yapabileceğiniz en âlâ şeydir.
Bunun daha evvel yaşanmış bir durum olduğunu akılda tutarak, yalnızca geçmesini bekleyebilirsiniz. Ayak başparmağınız yahut gözleriniz üzere bedeninizin belli kısımlarını hareket ettirmek odaklanmanıza yardımcı olur ve bedeninizin denetiminin sizde olduğunu bilmenizi sağlar.
En değerli şey bir hayal yaşadığınızı anlamak ve sakinleşmeye çalışmaktır. Öfkelenmekten ve korkmaktan kaçının zira bunlar yalnızca durumu daha da kötüleştirir ve böylelikle daha da fecî ve travmatik bir tecrübe yaşayabilirsiniz.
Uyku felcini önlemek için öncelikle kahve ve öbür uyarıcı maddelerin alımını azaltmak gerekir. Ayrıyeten rahat bir uyku ortamı oluşturmak, yatağı ihtimamla seçmek ve oda sıcaklığını 18 ila 20 dereceye ayarlamak gerekir.
Anksiyete ve depresyon bu bozukluğun ana nedenleridir ve lakin bir uzman yardımı ile denetim altında tutulabilirler. Gün içinde oluşan kas gerginliği de uyku felcini tetikleyebilir ve bu gerginliği azaltmanın en yeterli yollarından biri hoş bir ılık banyo yapmaktır.
Düzenli fizikî aktivite de başvurabileceğiniz öbür bir devadır, lakin uyumaya yardımcı olmak ve uykuyu daha düzgün hale getirmek için geceleri yapmaktan kaçınmak gerekir.
Sırt üstü uyumak, boğulma hissini arttırdığı için uyku felcini tetikleyebilir.
