Artık yıl olarak bilinen, her dört yılda bir Şubat ayına fazladan bir gün eklendiğini hepimiz biliyoruz.
Ancak birkaç yılda bir, ekseriyetle haziran yahut aralık ayı sonunda bir ‘artık saniye’ de eklenir.
Bunun nedeni, Dünya’nın kendi ekseni etrafında dönme suratının biraz dalgalanmasıdır; bu, bir tam dönüşün her vakit tam olarak bir güne eşit olmadığı manasına gelir.
Kısacası, artık saniye, Dünya’nın Güneş etrafındaki cinsini çeşitli nedenlerle yavaş ya da süratli gerçekleştirmesi sonucu yıl sonunda meydana gelen fazlalığa deniyor.
Negatif artık saniyeye muhtaçlık var
Şimdi ABD’de bir insanı birinci kere ‘negatif’ bir artık saniyenin (bir saniyenin kaldırılması) davetini yapıyor.
UC San Diego’da jeofizikçi olan Profesör Duncan Agnew, Dünya’nın çok süratli dönmesini açıklamak için negatif artık saniyenin 2029’da gerçekleşmesi gerektiğini söylüyor. Bu da vaktin 1 saniye duracağı manasına geliyor.
Ancak uzmanlar, bunun akıllı telefonlar ve bilgisayarlar için ‘benzeri görülmemiş’ meselelere yol açabileceği konusunda uyarıyor.
Koordineli Kozmik Vakit (UTC), çapında hassas ve daima çalışan gelişmiş, son derece hassas ‘atomik saatler’ ile tanımlanır.
Ancak bu atom saatleri, tarihi olarak günleri Dünya’nın tek bir dönüşü olarak tanımlayan, ‘güneş zamanı’ ile tam olarak tıpkı hizada değildir.
Tek bir gezegenin dönüşü için gereken müddet, Ay’ın çekimi nedeniyle sık sık değişerek, iki vakit sisteminin birbirinden ayrılmasına neden olur.
1972’den bu yana, sonuncusu 2016’da olmak üzere 27 kere artık saniye eklendi. Lakin, Dünya’nın dönüşünün 2020’den bu yana yavaşlamadığı, tersine hızlandığı bildiriliyor.
Bu nedenle, gözlemlenen güneş vaktini saatlerle senkronize tutmak için gelecekte bir artık saniyenin eklenmesi yerine kaldırılması gerekebilir.
‘Pozitif’ artık saniye, Dünya’nın dönüşünün çok yavaş olduğu durumlarda bir saniyenin eklenmesidir; ‘negatif’ artık saniye ise Dünya’nın dönüşünün süratli olduğu durumlarda bir saniyenin kaldırılmasıdır.
Beklenti aksine döndü
Profesör Agnew, hususla ilgili yaptığı açıklamada şunları söyledi:
Birkaç yıl evvel beklenti, artık saniyelerin her vakit olumlu olacağı ve giderek daha sık gerçekleşeceği tarafındaydı.
Fakat artık saniyelerin nedeni olan Dünya’nın dönüşündeki değişikliklere bakarsanız ve bu değişikliklere neyin sebep olduğunu incelerseniz, artık negatif bir saniyeye muhtaçlık olduğunu görürsünüz.
1 saniye neden bu kadar önemli
Saatlerini bir saat ileri yahut geri almayı unutan herkes, diğerlerinin vaktiyle senkronize olmanın ne kadar baş karıştırıcı olduğunu bilir.
Sorun şu ki, birebir baş karışıklığı bilhassa günümüzün çağdaş teknoloji sistemlerinde artık saniyelerde de ortaya çıkabiliyor.
Eğer bir bilgisayar ağı, saniye değişikliğinden dar olmazsa, başka her şeyle senkronizasyonu bozulabilir.
Profesör Agnew, bu husus hakkında şunları söylüyor:
Bir saniye çok üzere görünmüyor, fakat günümüzün birbirine bağlı dünyasında vakti yanlış ayarlamak büyük meselelere yol açabilir.
Artık pek çok sistemde ek bir saniyeyi kabul edebilen yazılım var, fakat çok azı bir saniyenin kaldırılmasına müsaade veriyor, hasebiyle negatif bir artık saniyenin birçok zorluk yaratması bekleniyor.
Atom saati nedir
Atomik saatler, elektromanyetik radyasyonun muhakkak atomların uyarılmış durumlarıyla etkileşimini kullanan bir vakit tutma sistemine sahiptir.
Cihazlar, dengeli standartların uygulandığı, vakti ölçmek için sahip olduğumuz en hakikat sistemdir.
Bunlar, memleketler arası vakit dağıtım hizmetleri için birincil standartlardır ve TV, GPS ve öteki hizmetler için dalga frekansını denetim etmek gayesiyle kullanılırlar.
Prensip, atom fiziğinde, atomlardaki elektronların güç düzeylerini değiştirdikleri vakit yaydıkları elektromanyetik sinyali ölçmeye dayanmaktadır.
Her birkaç yılda bir atom saatlerine, onları Dünya’nın dönüş süratiyle birebir hizada tutmak için “1 saniye” eklenir.
