Kölelik, dünyada tüm toplumlarda var olmuş ve tarih boyunca farklı biçimler almıştır.
Köleliğin tarih boyunca en büyük örneği, 400 yıldan fazla süren ve milyonlarca Afrikalı’nın yakalanıp Amerika’ya ve Karayiplere götürüldüğü “Transatlantik Köle Ticareti”ydi.
Kölelik artık yasadışı olsa da, günümüz dünyasında 40 milyonu aşkın insanın köle olarak yaşadığı varsayım ediliyor.
KÖLELİĞİN KALDIRILMASI GÜNÜ
Birleşmiş Milletler (BM), insanlara köleliğin temel insan haklarını ihlal ettiğini hatırlatmak ve çağdaş kölelik biçimleri konusunda farkındalık yaratmak için 2 Aralık’ta Milletlerarası Köleliğin Kaldırılması Günü’nde aktiflik düzenliyor.
İlk kere 1949 tarihinde BM kararı ile kutlanmaya başlanan Köleliğin Kaldırılması Günü, bugün 40.3 milyon insanı etkilediği düşünülen çağdaş kölelik biçimleri hakkında farkındalık yaratmaya devam ediyor.
Amaçlarından biri insan haklarını korumak olan BM, 1948 yılında Kozmik İnsan Hakları Bildirgesi’nde köleliğin açıkça bir insan hakları ihlali olduğunu tanımladı.
DÜNYADA KÖLELİĞİN KALDIRILMASI
Modern devirde köleliğin kaldırılmasına yönelik dünyadaki birinci düzenleme Amerika Birleşik Devletlerinin Vermont eyaletinde gerçekleşmiştir. O periyotta bağımsız bir devlet olan Vermont’da 1777 yılında çıkarılan bir maddeyle kölelik yasaklandı. Daha sonra Vermont 1791 yılında ABD’ye katıldı.
DANİMARKA BİRİNCİ OLDU
Avrupa devletlerinde köle ticaretinin yasaklanmasına yönelik birinci düzenleme Danimarka’da yapıldı. 1792 yılında Danimarka kendi sömürge topraklarında köle ticaretini yasakladı. Deniz çok köle ticareti İngiliz sömürgelerinde 1807’de, Amerika Birleşik Devletlerinde ise 1808’de yasaklandı. Deniz çok köle ticareti yasaklansa, mevcut köleler hürriyetlerine kavuşturulmadı.
FRANSIZ İHTİLALİ ETKİSİ
Avrupa’da köleliğin kaldırılmasına yönelik birinci düzenleme Fransa’da gerçekleşti. Fransız İhtilali sırasında 1794 yılında kölelik büsbütün kaldırıldı. Lakin bu düzenleme süreksiz oldu. 1802 yılında Napoleon Bonapart tarafından Fransız sömürgelerinde kölelik tekrar geri getirildi.
İSPANYA’DAN KESİN KARAR
Köleliğin kesin olarak kaldırılması İspanya sömürgeleri ve bağımsızlığını kazanmış olan Güney Amerika ülkelerinde gerçekleşmiştir. 1811 yılında İspanya sömürgelerinde ve Şili’de kölelik kaldırıldı. 1817’de Arjantin’de, 1821’de Peru’da, 1829’da Meksika’da kölelik kaldırıldı.
SON ÜLKE MORİTANYA OLDU
İngiliz sömürgelerinde köleliğin kaldırılması 1833’te gerçekleşti. Kölelik Fransa’da 1848’de, ABD’de ise kanlı bir iç savaş sonrasında 1865’te kaldırıldı. 19. yüzyılda dünyanın büyük bir kısmında kölelik kaldırıldı. Fakat kölelik kimi ülkelerde 20. yüzyıla kadar devam etti. Dünyada köleliğin resmen kaldırıldığı son ülke Moritanya’dır (1980).
Ancak günümüzde dünya üzerinde köleliğin büsbütün kalktığını söylemek mümkün değildir. Bütün devletlerde resmen yasaklanmış olsa da, birtakım ülkelerde kölelik gibisi uygulamalar yasa dışı olarak hala devam etmektedir.
MODERN KÖLELİK ORTAYA ÇIKTI
Günümüzde ise kölelik neredeyse her ülkede yasaklanmış durumda.
Oysa kölelik kavramı, günümüz dünyasında “modern kölelik” formu altında varlığını sürdürüyor ve insanlığın en büyük utançlarından biri olmaya devam ediyor.
Modern kölelik, şahısların şiddet, tehdit, hile, şantaj üzere yollarla istismar edildiği, istismar edilen kişinin ise bu duruma karşı koyamadığı ve terk edemediği şartları tanımlar.
40 MİLYON ÇAĞDAŞ KÖLE
Özgür Yürü Vakfının (Walk Free Foundation) 2018 yılına ilişkin Global Kölelik Endeksi raporuna nazaran, dünya genelinde yaklaşık 40,3 milyon çağdaş köle bulunuyor.
Bu birebir vakitte, günümüz dünyasının, tarihin rastgele bir devrine kıyasla çok daha fazla sayıda köle nüfusuna sahip olduğu manasına geliyor.
Rapora nazaran, çağdaş kölelerin 15,4 milyonunu zorla evlendirilenler, 24,9 milyonunu ise zorla çalıştırılanlar oluşturuyor.
Modern köleliğe maruz kalan insanların yüzde 71’ini bayanlar oluştururken, 10 milyonu aşkın çocuk da çağdaş köleliğin kurbanları ortasında yer alıyor.
